Het verdrag van Rome en Supermarkt Europa
Het was op 25 maart 1957, of bijna 60 jaar geleden, dat politici uit 6 Europese landen met onder meer Belgi ë, Frankrijk, Nederland, West-Duitsland, Luxemburg en Itali ë, het ‘Verdrag van Rome’ ondertekenden. Dit was het vertrekpunt van de Europese Gemeenschap, dat later de Europese Unie werd en nu Europese Economische Gemeenschap of EEG heet. Deze verenigde landen (hadden) hebben één vredevol en welvarend Europa voor ogen.
De idee die aan deze samenwerking ten grondslag lag, was vooral een beter landbouwbeleid. Met de voedselschaarste en hongerwinters van de Tweede Wereld Oorlog nog vers in het geheugen wilden ze de productie van levensmiddelen veilig stellen. Een redelijke prijs voor de consument en een goed inkomen voor de boeren waren belangrijk. Al in de 60-tigerjaren slaagt de landbouw danig in deze missie, met een overproductie tot gevolg. Europa was nu een supermarkt geworden!
Vanaf de 80-tigerjaren maar vooral in de 90-tigerjaren, verschuift de nadruk van kwantiteit naar kwaliteit. En worden duurzaamheid, dierenwelzijn en voedselveiligheid sleutelbegrippen.
Zojuist schreef ik het woord supermarkt heel bewust, want in dezelfde periode kreeg Belgi ë zijn eerste supermarkt. Het was op 18 december 1957 dat de winkelketen ‘Delhaize-De Leeuw’ aan het Flagetplein in Elsene zijn eerste zelfbedieningszaak, dat nu zelfbedieningssupermarkt heet, opende. Het was een nieuwe manier van winkelen. Dit gebeuren maakte deel uit van een bredere beweging die in de loop van de jaren 1950 in Europa (Groot-Brittanni ë, Zwitserland, Nederland, Frankrijk, Itali ë) werd ingezet en die leidde tot de bouw van een aantal supermarkten. Het basismodel kwam tot stand in de Verenigde Staten van de jaren 1930, eigenaardig genoeg aan het begin van de grote economische crisis daar. Vandaag de dag is de supermarkt een vertrouwd fenomeen geworden in onze hedendaagse samenleving. Het heeft niemand onverschillig gelaten: voor de enen belichaamt de supermarkt de positieve waarden van de vooruitgang, voor de anderen is ze het symbool van unificeren van zeden en gewoonten en van het westerse materialisme. De supermarkt wekte ook de belangstelling bij kunstenaars, sociologen, urbanisten en hedendaagse Europese architecten. Belangrijke figuren als Nicholas Grimshaw en Dominique Perrault kregen prestigieuze opdrachten in Londen en Oostenrijk toegewezen en jonge talenten zetten zich aan projecten die 60 jaar geleden ondenkbaar waren.
Bij ons in Geraardsbergen was de eerste zelfbedieningszaak de ‘Sarma’. De Sarma was een kleine zelfbedieningszaak, men kon er met een metalen winkelkorf in de hand de winkelwaren uit de rekken nemen, en aan de kassa betalen. Rond 1960 kregen we de ‘Europe’, aan deze winkel was ook al een slagerij. Winkelkarretjes werden in deze winkel ook later, na een verbouwing rond 1970, ter beschikking gesteld. Ondertussen was er ook reeds een ‘Cash & Carry’ aan de Grote weg in Overboelare, die later de Colruyt is geworden. Op dezelfde nationale weg de N42 opende, in Lessines, Delhaize-De leeuw in 1971 een grote zelfbedieningssupermarkt. Dit was in dezelfde periode dat Amerikaanse onderneming ‘Baxter’ zich in Lessines had gevestigd. Heel wat Geraardsbergaars die ontslagen waren bij ‘Union Allumettière of in de ‘Stekkensfabriek’ vonden bij Baxter werk. Na het werk werd de Delhaize van Lessines bezocht en mondreclame deed de rest. De supermarkt ‘Delhaize van Lessen’ werd tot voor 2 jaar door heel wat Geraardsbergenaars druk bezocht. Einde mei 2014 kreeg Geraardsbergen zelf een mooie moderne AD Delhaize, deze winkel kreeg recent een nieuw bestuur; Delhaize Geraardsbergen wordt nu bestuurd door dezelfde mensen die de Delhaize van Zottegem exploiteren, werd er ons onlangs gebrieft. Ook de Super Delhaize van Lessines kreeg rond Nieuwjaar een totaal nieuwe accommodatie. Dit magazijn is na 45 jaar vernieuwd tot een moderne en zeer milieuvriendelijke winkel, waar iedereen verwonderde bewondering voor heeft.
Ook Super Markt Europa is dringend, hoewel het bestuur al regelmatig veranderde, aan nieuwe geldende normen en wetten toe. De oorzaak hiervan is het enorme aantal asielzoekers, en de grote en concurrerende super supermarkt die ‘China’ heet.
Niemand is verplicht tot het onmogelijke. Deze stelregel is zowel op morele als op het juridische vlak onontkoombaar. Bovendien geldt die zowel voor maatschappijen als voor individuen! Nu heeft Afrika ongeveer 1,1 miljard inwoners, van wie er velen rond of onder de armoede grens leven. Volgens VN-vooruitzichten komen er nog eens tegen het midden van deze eeuw één miljard bij. “VN, of de Verenigde Naties, zijn een internationale organisaties, opgericht in 1945 door 51 landen. Het is een intergouvernementele organisatie die samenwerkt op het gebied van het internationale recht, mondiale veiligheid, behoud van mensenrechten, ontwikkeling van de wereldeconomie en het onderzoek naar maatschappelijke en culturele ontwikkelingen.” Rekening houdend met de klimaatcrisis is het zo goed als zeker dat daarvan nog eens de helft naar Europa gaat komen. Kan Europa dat aan? Zeker niet!
Supermarkt China: einde 2001 trad China, na 40 jaar onderhandelen, toe tot de Wereldhandelsorganisatie. Onder druk van de VS en de EU moest het speciale regels aanvaarden. Het trad toe met het ongunstige statuut van niet-markteconomie. Na 15 jaar, dat is tegen einde 2016, zou dat statuut automatisch veranderen. Vandaag zijn er echter in de VS en de EU lobby’s die willen dat dit niet gebeurt; na 15 jaar zouden de VS en de EU de marktsituatie van China moeten evolueren en zelf beslissen of het voldoende in de richting van de markt is opgeschoven om het statuut van markteconomie te verdienen. De juridische basis voor deze interpretatie houdt echter geen steek! In een gesprek van 15 februari stelt gewezen EU-commissaris voor Buitenlandse Handel, Karel De Gucht, dat de EU het statuut best niet zou toekennen. De VS gaan dat evenmin doen. China zal dan een klacht bij de WTO indienen maar intussen kan de EU door de procedure 3 tot 4 jaar tijd winnen, aldus de gewezen Eu-commissaris. In datzelfde China worden momenteel, ondersteund door de overheid, duizenden tonnen staal vervaardigd. De wereld is v éél meer staal gaan maken. Werd in de 80-tiger jaren, van vorige eeuw, 500 miljoen ton staal per jaar geproduceerd, dan is dat nu 1,6 miljard ton. Daarvan maakt China de helft en Europa 9 procent. Rond de eeuwwisseling had China nog maar 18 procent van het marktaandeel. China heeft veel staalfabrieken gebouwd, veelal ondersteund door de overheid. Maar nu koelt de economie daar af. Volgens Eurofer, de brancheorganisatie van staalfabrikanten, heeft China een overcapaciteit van 340 miljoen ton per jaar, twee keer de Europese productie. Chinese staalbedrijven exporteerden afgelopen jaar een recordhoeveelheid van meer dan 100 miljoen ton. Tegen zeer lage prijzen, wat de prijsval verklaart. Het prijsniveau is gezakt tot het dieptepunt van de crisis in 2009.
Op 15 februari 2016 vond in Brussel een betoging plaats om de bescherming van arbeidsplaatsen in de Europese staalnijverheid te eisen. Daarbij werd aan de Europese Commissie gevraagd dit jaar China niet het statuut van markteconomie toe te kennen. Bijna 60 jaar geleden was ‘De Europese Gemeenschap voor Kolen en Staal’ de basis van de eerste Europese Gemeenschappen. Maar 59 jaar na het Verdrag van Rome en 7 jaar na de bankencrisis en de recessie van 2009, ziet het vredevol en welvarend Supermarkt-continent-Europa er heel anders uit. In het land dat de in facto hoofdstad van Europese Unie herbergt is de inflatie heel groot, storten de tunnels in, zijn de overvolle verbindingswegen versleten en sijpelt in de musea, waarin de waardevolste kunstschatten uit het heden en verleden worden bewaard, het regenwater binnen. Terwijl we hier goedkope woonkredieten afsluiten is een huis bouwen en de vastgoederenmarkt heel duur geworden. Dit in een tijdperk dat Philip Lubin, kosmoloog aan de University of California, beweert dat we gestuwd door laserstralen in 30 minuten naar Mars kunnen reizen. ( ‘Vlieg naar de maan’, is niet lager meer een hopeloze verwensing!)
Dit zijn bevindingen die ik tijdens de 2 eerste maanden van, het schrikkeljaar, 2016 waarnam.
Wat ik me nu afvraag is of 2017 net als 2016 een ‘Annus Horribilis’ of anders gezegd ‘ Een en even afschuwelijk jaar’ wordt?
Karel De Pelsemaeker
De prijsverschillen van levensmiddelen tussen de verschillende supermarkten in Europa zijn enorm. Zo was een fles Coca Cola, in 2015, in de aanbieding in Denemarken maar liefst 4 keer zo duur vergeleken met dezelfde fles in Tsjechi ë .