Mijn feuilleton
Waarschijnlijk is er onder jullie wel iemand die net zoals ik, bij het televisiekijken, met zijn huisgenoten al eens ruzie heeft gehad. Want hoe dikwijls gebeurt het niet dat op het moment dat je dagelijks feuilleton wordt uitgezonden, een huisgenoot graag op een andere zender wil kijken.
Misschien heb je hierdoor wel twee of meerdere tv’s, of een video of cd-recorder in huis gehaald? Of misschien kijk je digitaal, en maak je gebruik van ooit gemist? We hebben tegenwoordig, in elk geval, zo veel aanbod en zo veel tv-kanalen dat er toch altijd iemand in huis is die op een bepaalde post ‘zijn feuilleton’ wil volgen. We zijn ook het woord feuilleton, waarmee een vervolgverhaal wordt bedoeld, ook zo gewend geraakt dat er zich niemand nog afvraagt waar dat woord eigenlijk vandaan komt of wat het betekent.
Wie al eens een Duitse krant doorbladert, zal wel al gemerkt hebben dat in die ‘Zeitungen’ de cultuurkatern als paginatitel ‘Feuilleton’ heeft. Wel daar hangt een curieus verhaal rond: Het begrip Feuilleton stamt uit de tijd van de Franse Revolutie, dan was men begonnen met aan kranten een katern ‘Jounal des D ébats’ toe te voegen. In zo een ‘Journal des D ébats’ stond een kolommetje met als titel ‘Feuilleton’ waarin theaterberichten en – kritieken stonden. Deze teksten werden zo erg gewaardeerd dat ze algauw uitgebreider opgenomen werden bij de hoofdbladzijden van de krant. Dat gebruik werd in de eerste decennia van de 19de zo populair dat het door de Duitsers werd overgenomen.
Vanaf 1848 tot 1920 stonden in Frankrijk de feuilletonbladzijden in het eerste deel van de kranten. Ze kregen meer en meer aandacht van mensen die in de theaterwereld, die toen heel populair was, geïnteresseerd waren. Terwijl werden er in Frankrijk aan het einde van de 19de eeuw, onder het hoofdstuk feuilleton, ook romans in vervolgverhalen gepubliceerd!
Feuilleton is trouwens een Frans verkleinwoord. Het woord verwijst naar het woord ‘feuille’, wat blad betekent, en waaraan het achtervoegsel ‘on’ werd toegevoegd. Wat dan een blaadje betekent: net zoals bij de woorden ‘ jupe en jupon’. Bij feuille wordt echter bij achtervoegsel ‘on’ ook een ‘t’ toegevoegd en bekomen we feuilleton. Ook in het Nederlands voegen we, als we verkleinwoorden gaan vormen, soms bij het achtvoegsel ‘je’ een ‘t’ toe, zoals bij een meisje en jongentje. Feuilleton verwijst dus naar het Franse woord ‘feuille,’ wat blad betekent.
Ten slotte werden deze krantenfeuilletons overgenomen in tijdschriften. Het werden losse velletjes die samen met het tijdschrift werden verkocht. De bedoeling was de lezer zo aan het tijdschrift te binden, om aldus de verkoop te stimuleren. Hoewel krantenfeuilletons tegenwoordig nog nauwelijks ‘au s ériuex’ worden genomen, is er in het verleden grote literatuur uitvoortgekomen. Zo zijn de boeken van Dickens bijna allemaal als een feuilleton in tijdschriften gestart. Hierdoor zijn later ook de stationromannetje ontstaan.
De katern feuilleton in kranten werd dan uitgebreid met cultuur in het algemeen, en kreeg dan als titel: Cultuur of Cultuurkrant. Behalve in Duitsland, want daar heeft de katern cultuur nog steeds “Feuilleton” als titel. Terwijl is het woord feuilleton in onze taal zo een vast begrip geworden, dat wanneer we dit woord horen of lezen we aan een vervolgverhaal op televisie gaan denken. Hoezeer ook teleteksten en kranten, de laatste jaren, hun best doen om een vervolgverhaal als een serie te adverteren.
Karel De Pelsemaeker