Column, 25/08/2017 – Tijdens ons zomerverlof van 2014 bezochten we tijdens de maand augustus het Goothertogendom Luxemburg.
De steden Remich, Diekrich en Echternach hebben ons zeer aangesproken: Remich om de wijnbouw en alles wat eromheen gebeurt. Diekirch om het mooie ‘Museum van de Geschiedenis van Diekirch’ en Echternach voor alles wat er in deze stad te ontdekken valt! Als inwoner van Groot-Geraardsbergen viel me daar vooral de geschiedenis van de Processie van Echternach op; er gebeurd daar bijna hetzelfde als in Geraardsbergen tijdens de Processie van Plaisance!
In Echternach ligt, dankzij Sint-Willibrord van Northumberland, die er in 698 zijn eerste Benedictijnenabdij stichtte, de bakermat van de katholieke godsdienst en cultuur in onze contreien. Deze Abdij is nu internationaal bekend vanwege haar waardevolle manuscripten.
Over Echternach, kregen we in het ‘Echternach Tourist Office’ voldoende informatie over alle bezienswaardigheden die er ontdekken vallen. We bezochten de basiliek en de aanpalende abdij. Vanaf het grote terrein van de abdij vertrekken er ook enige bewegwijzerde wandelingen, deze ‘Via Epternacenis’, leiden de toeristen met aangepaste brochures door de stad en verbinden alle bezienswaardigheden. De Via met zijn 15 etappes, werd op basis van de criteria van ‘de Raad van Europa en de didactiek van het Europees Instituut voor Culturele Routes’ ontworpen. Zowel in de basiliek als in de abdij kom je alles te weten over het leven van Sint-Willibrord.
In het ‘Abdijmuseum’ is ook alle informatie beschikbaar over de facsimile’s van de prachtige manuscripten die hier in de middeleeuwen in het scriptorium werden gemaakt.
Ook over de beroemde springprocessie van Echternach, kom je hier alles te weten: hier worden films vertoont over deze processie. Het is pas na 1945 dat de processie zogezegd 3 stappen vooruit– zet en daarna 2 stappen achteruitgaat. Ik sprak hierover met een geschiedkundige vrouwelijke gids. Ze me vertelde dat er na de oorlog zoveel volk naar de processie was gekomen dat ze steeds bij het uitvoeren van hun dans achteruit werden geduwd. Dat de processie zou afgelegd worden met 3 stappen vooruit en 2 achteruit is dus niet waar.
De processie van Echternach is een katholieke optocht die al in de middeleeuwen elk jaar op de dinsdag na Pinksteren in Echternach gehouden wordt. Tijdens deze optocht zijn de deelnemers aan elkaar vastgemaakt met witte doeken en springen in de maat van de processiemars naar voren, afwisselend op hun linker- en rechtervoet. In 1947 was er danig veel volk in de stad dat de processie gehinderd werd en steeds moest achteruitdagen. Ook daar worden er nu beelden van vertoond waarop je goed kan zien dat de processiegang verdrongen wordt door een menigte van toeschouwers. Deze optocht, die ook wel springprocessie of dansprocessie, wordt genoemd, is een bedevaart om epilepsie en nervositeit te voorkomen. Sint Willibrord wordt hiervoor aanbeden. Het dansen of springen in deze processie beeldt ‘nervositeit’ en ‘stuiptrekken’ uit.
Ook bij ons in Geraardabergen wordt er, tijdens onze enige mooie ‘Processie van Plaisance’ gedanst. Wij trekken op, 24 augustus, of op de zondag die erop volgt als de 24ste in de week valt, op de maat van de harmonie zigzaggend en het relict van Sint-Bartholomeus op de schouders dragend door de stad. – Dit jaar gebeurd dit op zondag 27 augustus!
Onze processie is evenwel een rondgang met zowel heidense en godsdienstige elementen. Ook onze Reuzenfamilie trekt mee op in de rondgang. Deze processies en het kermisvieren ‘le Ducasse’ is eigen aan de Denderstreek en Noord Frankrijk. Het woord ontstond vooraan in de veertiende eeuw. Ook het woord ‘Kermis’, dat afstamt van ‘kerkmisse’ zou later in de veertiende eeuw in onze taal zijn verschenen — Ook Sint-Batholomeus wordt tegen de stuipen (de seskens in het dialect) en tegen epilepsie en huidziekten aanbeden. In zigzagbeweging met het beeld door het oude stadsgedeelte stappen, zou te maken hebben met de zenuwtrekken die deze ziekten veroorzaken. In Echternach alleszins. Dat in onze streken en toch vooral in Henegouwen er reuzen meegaan in de katholieke processies, heeft te maken met heidense optochten, waarin deze reuzengoden ook aanwezig waren. Ze werden evenwel in de katholieke optochten gerecupereerd en dienen om de katholieke heiligen te beschermen. Ook rosbeiaarden zijn net zulke reuzen. Want buiten het alom gekende Ros Beiaard van Dendermonde heeft Ath en Doornik er één. Zelf Namen en Keulen in Duitsland hebben een Ros Beiaard. In Dinant bestaat ook de gekende rots : ‘Le rocher Bayard.’
In Echternach kom je ook te weten dat de Heilige Willibord zijn patrocinium ( = de heilige aan wie de bescherming van de kerk bij haar wijding is toevertrouwd), kreeg van Diedrick van de Elzas. Het patroonschap was in het begin van de 12de eeuw nog niet voltrokken maar nog verbonden met o.a. St-Salvator, de H-Maagd-Maria en St-Bartholomeus. Andere teksten vertellen: ‘Al snel na zijn dood werd Willibrordus als heilige vereerd. Hierdoor groeiden Utrecht en Echternach uit tot twee belangrijke cultuscentra. Er zijn twee hagiografie ën over hem geschreven. De 1ste rond 795 door Alcuinus en de 2de , 300 jaar later, door een zekere abt Thiofrid. In de legendes en wonderen over de heilige spelen waterputten en bronnen een belangrijke rol! Deze bezocht men ter genezing van kinderziekten, epilepsie, zenuwaandoeningen en huidziektes. In vele gevallen gaat het patrocinium van de heilige Willibrordus terug tot de vroege middeleeuwen.’ Opvallend is dat er in Geraardsbergen in een oude gevel van het Oude Hospitaal een nis staat, evenwel in barokstijl ( aan de stijl te zien is de nis jonger dan de gevel ) waarin er een beeld van St-Salvador staat.
Karel De Pelsemaeker