Column, 15/09/2017 – Mathieu van der Poel heeft, op zondag 10 september, de eerste veldrit van het seizoen 2017 -2018 gewonnen! Hij reed al in de tweede ronde weg van de andere renners! Hij gaf vervolgens zijn voorsprong niet meer uit handen. Wout van Aert en Michael. Bij heel dat cyclocross-gebeuren, een sport waar ik en grote liefhebber van ben, gingen mijn herinneringen terug naar een hele historie rond Cyclocross, of het veldrijden om het in het Nederlands uit te drukken !
Veldrijden of Cyclocross in Overboelare.
Ik heb deze sport al heel vroeg leren kennen! Ik was 9 jaar geworden als er op zondag 1 maart 1959 voor de eerste keer, in het Geraardsbergse, een cyclo-cross wedstrijd (we schreven cyclocross toen met een liggendstreepje) werd verreden. Het parcours lag naast onze school, in het fel geaccidenteerde Boelarebos, waar er op een afstand van 700m een hoogteverschil van 55 m bestaat.
In de week voor de wedstrijd zijn we met de meester, meneer Christian Van Daele, het parcours gaan verkennen. Ik zat toen in het vierde leerjaar, en zou in oktober 10 jaar worden. De meester had in die tijd drie leerjaren onder zijn toezicht: het 4de, 5de en het 6de, samen een dertigtal leerlingen, meisjes en jongens door elkaar.
‘Jullie moeten goed opletten,’ zei hij ‘want nadien zullen jullie hierover moeten een opstel schrijven’. Wie er niet naartoe kon gaan moest maar trachten een krant lezen. Of kon vertellen over wat de meester ons die dag had wijsgemaakt over cyclo-cross; of over de sport ‘Veldrijden’ dat in het Engels ‘Cyclo-cross’ betekent.
‘Veldrijden,’ vertelde hij, ‘wordt in het Engels het meest vernoemd, omdat deze sport heel waarschijnlijk in Engeland is ontstaan. In Engeland of in Frankrijk, er bestaan twee versies over het ontstaan van deze sport, dat nu een zijtak van het wielrennen is geworden. Maar aangezien de Fransen ook het Engelse woord cyclo-cross gebruiken, zou het wel eens kunnen dat deze sport weldegelijk daar is ontstaan. Want de Fransen zijn zo chauvinistisch dat ze er anders wel een Franse benaming zouden voor bedacht hebben.’
En hij vertelde de beide verhalen waaruit veldrijden zou ontstaan zijn. Het eerste verhaal luidt dat wegrenners in Engeland, in de eerste jaren van de 20ste eeuw, tegen elkaar zouden gereden hebben, van het ene dorp naar een volgend dorp of stad. Hierbij was het toegestaan om door velden te rijden en over omheiningen te springen, ze mochten zelfs over erven van hoeven heen om de meet te bereiken. Bovendien zorgden de moeilijkere omstandigheden, dan om een wegkoers te fietsen, ervoor dat de renners meer intensief moesten rijden, en dat ze hun rijkunsten hierdoor verbeterden. Deze manier van koersen werd ook wel “steeple chase” geheten, wat we kunnen vertalen als “de toren achtervolgen”. Dit opdat de kerktoren het enige zichtbare referentiepunt in de volgende stad was. Het was, voor de renners, een manier om in vorm te blijven tijdens de wintermaanden en ook eens, met racefiets, aan competitie te doen.
Het andere verhaal luidt, dat cyclocross (zo schrijven we het nu in het Nederlands), in Frankrijk zou geboren zijn in het begin van 1900. De verwekker was Dani ël Gousseau, een jonge soldaat, die zijn fiets gebruikte om door de bossen te rijden, terwijl zijn generaal dat te paard deed. Gousseau zette zijn passie eerst over op zijn vrienden en daarna op veel andere mensen die deze aangename winterbezigheid wilden beoefenen.
Gousseau organiseerde in 1902 het eerste Nationaal Kampioenschap, dat gewonnen werd door De Baeder. De doorbraak van cyclocross, als sportevenement, mogen echter toeschrijven aan Octave Lapize: Hij vertelde na zijn eindoverwinning in de Ronde van Frankrijk van 1910, dat hij zijn succes te danken had aan de trainingen, die hij de winter voordien in het veld en de bossen had gedaan. Lang daarna, in 1924, werd een eerste Internationaal Criterium georganiseerd in Parijs. Doch was het pas in 1950 dat cyclocross officieel erkend werd als een deel van de wielersport dat in de winter moest plaatsvinden. In dat jaar werd ook het eerste wereldkampioenschap georganiseerd. De winnaar was de crosser Jean Robic.
De absolute ster aan het firmament van de cyclocross is ontegensprekelijk de Vlaamse Belg Eric De Vlaeminck. Hij veroverde de regenboogtrui in 1966, toen hij amper twintig jaar was. Hij won daarna van 1968 tot 1973 iedere WK veldrijden.
Sinds 1996 worden ook wereldkampioenschappen voor junioren en beloften georganiseerd. Vanaf 1967 tot en met 1993 werd er ook een wereldkampioenschap voor amateurs of liefhebbers georganiseerd; dit evenement is terwijl vervangen door het WK voor beloften. Vanaf 2000 bestaat er ook een WK veldrijden voor vrouwen. Cyclocross is een discipline, die goed van pas komt voor wegrenners, want het maakt de armspieren sterker en verhoogt in hoge mate de weerstand en de stuurvaardigheid bij elke weersomstandigheid. Momenteel is cyclocross een populaire sport in een groot deel van Europa. In de late 50-tiger- en de 60-tigerjaren van vorige eeuw, ging er in de winter geen zondag voorbij of er was, ergens in de Vlaamse Ardennen, een cyclocross. Onder andere 10 jaar (van 1959 tot 1969 ) in mijn geboortedorp Overboelare, met in 1964 een WK, dat gewonnen werd door de Italiaan Renato Longo.
Karel De Pelsemaeker