Karel De Pelsemaeker, 16/02/2018 – Omdat het weekend na 14 februari, vooral in horecazaken, ‘het weekend van de Liefde’ wordt. Dacht ik dat het misschien gepast is om eens een tekst te wijden aan het bruidsboeket?
Het bruidsboeket dat op de huwelijksdag door de bruidegom, vol liefde, aan de bruid wordt geschonken, kwam in gebruik tijdens de tweede helft van de 19de eeuw, of rond 1850. Het is een gebruik dat uit Engeland komt. Bij het huwelijk van Koningin Victoria op 10 februari 1840 met prins Albert van Saksen-Coburg-Gotha, had de koningin van haar aanstaande bruidegom een boeketje sneeuwklokjes gekregen. Sindsdien is het trouwboeket een vast huwelijksgebruik geworden. Voordien werden er wel al bloemenkronen gegeven, maar een echte traditie was dit nog niet. Het bruidsboeket, meestal vervaardigd uit kunstbloemen met wassen bolletjes en gedecoreerd met linten, kende een behoorlijk succes tot tussen de twee wereldoorlogen. Sinds de vijftigerjaren van vorige eeuw heeft de natuurlijke bloem de artifici ële bloem verdrongen. Nu is het bruidsboeket een onmisbaar accessoire, dat de bruidegom afgeeft als hij zijn bruid ophaalt. Zelfs als het koppel al samenwoont, zal de bruid de nacht voor haar huwelijk in het ouderlijke huis gaan slapen, om zogezegd vanuit huis te trouwen.
Tegenwoordig worden de bruidsboeketten heel persoonlijk opgemaakt. Het boeket moet natuurlijk wel bij de japon van de bruid passen en dat is soms lastig, omdat de bruidegom de japon niet mag zien voor het huwelijk. Dit zou namelijk ongeluk teweeg brengen. Om toch een bijpassend boeket te vinden, krijgt de man een stukje van de stof van de trouwjurk mee als hij naar de bloemist gaat. In de bruidsmodezaak kan hij vragen of ze een lapje stof voor hem hebben. De laatste tijd is het een gewoonte geworden dat aan het einde van het huwelijksfeest de bruid haar boeket over haar schouder gooit, naar de aanwezige ongetrouwde vrouwen. Degene die het boeket vangt, is de eerstvolgende die trouwt. Het is een gewoonte die overgewaaid is uit Amerika en ervoor zorgt dat vooral de vrouwelijke gasten, die op het bruiloftfeest aanwezig zijn, het boeket van bijzonder groot belang vinden. Voor de mannen bestaat er een variant op deze traditie. Als de bruid een kousenband draagt, gooit haar man die tussen de mannelijke gasten. De man die de kousenband vangt is de volgende die trouwt. Er worden ook veel bruidsboeketten bij de bloemist gebracht om hem te laten vriesdrogen, een behandeling die ervoor zorgt dat het boeket heel lang kan bewaard worden.
Ik had enige jaren geleden, over huwelijksboeketten, een gesprek met Jules Van Wijnendaele, die meer dan een halve eeuw bloemist in onze gemeente was. Jules was van 1920 en was 19 jaar toen hij hier in Goeferdinge al bloemist was. Hij huwde een jaar later. ‘Ik heb zelf de bloemen voor mijn touwboeket gekweekt’, vertelde hij. ‘Het waren witte aronskelken met witte anjers en groen. Het zogenaamde aspergegroen waar nu nog steeds ruikers mee opgetooid worden. Wij trouwden vroeg in de zomer en ik had alles in de serre staan. Mensen die later in de zomer trouwden hadden soms een boeket uit eigen tuin, met gladiolen en kleine dahlia’s. In de winter moesten we, om boeketten te maken, bloemen laten afkomen van Brussel. Jules dacht even na en vertelde verder. ‘Tijdens de oorlog trouwden de meeste mensen zonder boeket, ze staken dan wel een bloem, meestal een anjer – een oeillet – zoals ze dat hier zeggen, op hun kledij’. Er bestonden tijdens de oorlog ook kunstmatige boeketten met veel witte bloemen die sommige fotografen in hun studio ter beschikking stelden voor de huwelijksfoto. Deze boeketten prijken nu nog samen met bloemkorven, ook opgemaakt met kunstmatige witte bloemen, op foto’s uit deze tijd.
Na de Tweede Wereldoorlog zijn de bloemisten talrijker geworden en werd het gebruik van kunstmatige bloemen meer en meer vervangen door echte bloemen. De laatste drie decennia is het ook, bij ons in Vlaanderen, mode geworden dat koppels Valentijnsdag vieren. Ook deze gewoonte kwam vanuit het Verenigd Koninkrijk via Amerika en Frankrijk tot bij ons. Tot op heden lopen de historische gegevens over de Heilige Valentinus uiteen. In het Romeinse martelarenboek wordt Valentinus gevierd op 7 januari en een tweede op 14 februari. Pas in de vroege middeleeuwen is de legende van de naam Valentinus met het patroonschap der verliefden verbonden. Elk jaar vierden de Romeinen de ‘Lupercalia’, een heidens lente- en vruchtbaarheidsfeest. Op dit feest dat telkens plaatsvond op 15 februari, werd bij loting aangeduid welk meisje met welke jongen zou gaan voor de viering (denk aan onze plechtige communie). Enige tijd nadien kwamen daar verlovingen en huwelijken uit voort. Ten gevolge van kerstening, of het recupereren van heidense gebruiken in het christelijk geloof, werd de feestdag van de Heilige Valentinus geleidelijk aan geassocieerd met de heidense ‘Lupercalia’. Toen de Romeinen Engeland veroverden, introduceerden zij er ook hun Lupercalia, die daar onder invloed van het christendom verder tot het ‘Valentinefeest’ evolueerde.
Al eeuwenlang wordt dit feest door de Engelsen trouw gevierd. In deze context dient de opkomst van het gebruik van de gekende ‘Valentinekaarten’ begrepen te worden. Valentines zijn mooi versierde feestkaarten, die op Valentijnsdag als minnegave dienst doen. De oudste tot hiertoe bekende, met de hand vervaardigde Valentines komen uit Engeland en werden in 1667 gedateerd. De eerste gedrukte exemplaren ontstonden aan het einde van de achttiende eeuw. De ambachtelijk gemaakte Valentines werden met teksten of verzen versierd door zogenaamde briefopstellers of ‘Valentine Writers’. In 1999 waren mijn echtgenote en ik samen in Ierland tijdens de week van Sint-Valentijn. Ook daar wordt Valentijnsdag volop met echte bloemen en reuzengrote harten gevierd, maar ook heel kitscherig met veel rode, namaak rozen en anjers. Ik schenk elk jaar op Sint-Valentijnsdag aan mijn ‘op deze dag goedgezinde’ eega, indien ze voorhanden zijn wel te verstaan, een boeketje met witte, rode en blauwe anemonen de kleuren van sereniteit, liefde en herinnering. Terwijl de anemoontjes in bloementaal vragen: ‘Bemin me teder’.
Dit jaar was ik in bloemenwinkels en tuincentra op zoek gegaan naar een boeketje anemonen maar ze waren niet voorhanden. Ik had er evenwel voor gezorgd dat er op Sint Valentijn 2018, in onze veranda, in een grote witte pot enige kleurige anemonen in bloei stonden!
Karel De Pelsemaeker.