Moederdag is een feest. Terecht! Maar het moet ons ook aanzetten tot nadenken. Vrouwen spelen steeds meer een belangrijke rol in onze samenleving. In de toekomst zullen vrouwen een prominente rol spelen in de Westerse wereld. De traditionele genderrollen zullen onder zware druk komen te staan.
In het algemeen worden mannen als avontuurlijker, assertiever, agressiever, zelfstandiger en meer taakgericht omschreven. Van vrouwen wordt gezegd dat ze gevoeliger, zachter, afhankelijker, emotioneler en meer sociaal gericht zouden zijn. Deze beelden zijn zo universeel, dat ze in een onderzoek door 3000 universiteitsstudenten uit dertig verschillende landen werden bevestigd.
Barsten in de genderrollen
De rolverdeling op basis van geslachtskenmerken wordt ons al van kindsbeen af ingeprent. Met de komst van de goede Sint en de Kerstman wordt dit nog veel duidelijker. Een heel snelle blik in een speelgoedwinkel illustreert de dramatische verschillen in de wijze waarop jongens en meisjes worden gesocialiseerd. Jongens worden aangemoedigd om luidruchtige, actieve en agressieve spelletjes te spelen, terwijl meisjes meer worden aangespoord om voor kalme en verzorgende spelletjes te kiezen. In een boeiende studie werden kersverse ouders van vijftien meisjes en vijftien jongens binnen de eerste vierentwintig uren na de geboorte van hun eerste kind geïnterviewd. Tussen de pasgeborenen was er geen verschil in lengte of gewicht. Toch vonden de moeders van de meisjes hun kind zachter, kleiner en fijner. De vaders van de jongens onderstreepten dat hun zonen sterker, groter en alerter zijn. Perceptie!
Een ander experiment toonde aan dat peuters van twee jaar verrast reageerden als volwassenen gedragingen vertoonden die ingingen tegen de gevestigde genderrollen. Meisjes kregen ‘jongensspeelgoed’ aangeboden en andersom. Duizenden jaren bestonden mannelijke rollen vaak uit vechten, oorlogsvoering, jagen en vissen, werken met harde materialen — zoals steen — en handel drijven over lange afstand. Vrouwelijke rollen bestonden uit voedselbereiding, huishoudelijke activiteiten, opvoeding van de kinderen en werken met zachte materialen.
Niettegenstaande deze rollen universeel worden ingevuld, vallen er ook heel wat afwijkingen te noteren. In sommige samenlevingen worden vrouwen betrokken bij de jacht. In heel wat gevallen nemen mannen ook een flink stuk van de opvoeding van de kinderen voor hun rekening. In moeilijke tijden kunnen genderrollen gewijzigd worden, zoals dat tijdens de Tweede Wereldoorlog in de Verenigde Staten gebeurde. Vrouwen waren toen heel welkom in de industri ële arbeid, terwijl dat voordien buiten hun typische genderverwachtingen lag.
Masculien versus feminien
Niettegenstaande de opsplitsing van de genderrollen steeds meer onder druk komt te staan, wordt het onderscheid tussen man en vrouw door de populaire media op verschillende manieren in stand gehouden. In de populaire cultuur leeft nog steeds het ideaal dat vrouwen slanke modellen moeten zijn en mannen een gespierde torso moeten hebben.
Met de komst van heel wat nieuwkomers uit de Arabische wereld, wordt een duidelijk masculien beeld op de organisatie van de samenleving opnieuw naar voor geschoven. De sociale sekse-rollen zijn gescheiden. “Mannen worden geacht assertief en hard te zijn en gericht op materieel succes. Vrouwen horen bescheiden en teder te zijn en vooral gericht op de kwaliteit van het bestaan”, aldus Geert Hofstede. Daarbij komt nog dat de vrouw een ondergeschikt rol heeft en moet gehoorzamen. Deze visie botst met de Westerse manier van samenleven, die steeds meer feminien wordt. De sociale sekse-rollen gaan elkaar steeds meer overlappen. “Zowel mannen en vrouwen worden geacht bescheiden en teder te zijn en gericht op de kwaliteit van het bestaan.” Daarenboven komt de opsplitsing tussen man en vrouw steeds meer op de helling te staan door de emancipatie van de holebi’s en transgenders, wat bij nieuwkomers tot heel wat spanningen leidt.
Vrouwen succesvoller dan mannen
Hoe je het ook draait of keert, vrouwen zijn succesvoller d an mannen. Ze behalen vaker een diploma, vallen minder ten prooi aan een verslaving, plegen veel minder criminaliteit, geraken minder vaak betrokken bij ongevallen, houden zich beter aan de regels en ze leven langer. Vrouwen zijn sociaal-cultureel en biologisch superieur. Volgens Melvin Konner hebben vrouwen een veel sterker evolutionair voordeel dan mannen: “Vrouwen zijn slim, vastberaden, bestendig, eerlijk, kalm, sterk, optimistisch, capabel, democratisch, coöperatief…”
Door de emancipatie van de vrouw staan de traditionele invulling van de genderrollen steeds meer onder druk. De komst van heel wat nieuwkomers uit harde masculiene samenlevingen — waar vrouwen nog steeds een onderdanige positie innemen — kunnen het proces enigszins vertragen, maar de toekomst is aan de vrouw. De feminisering van de samenleving is ingezet. Onze samenleving verdraagt geen brutale masculiene oprispingen meer. Mannen, houdt jullie testosteron onder controle!
Julien Borremans