Het moet zowat 1000 jaar geleden zijn dat de beste ambachtslui de eerste windmolens bouwden in het Graafschap Vlaanderen. Ooit werd met duizenden exemplaren ervan graan gemalen, oliehoudend zaad geplet, hout gezaagd of een polder droog gehouden. Ze werden samen met de ontelbare water- en rosmolens een onmisbare schakel in onze voedselvoorziening en leverden eeuwenlang een aanzienlijke bijdrage tot de welvaart in onze streken.
“In de Vlaamse Ardennen hebben we heel wat maalvaardige molens”, vertelt Alain Goublomme, eigenaar en molenaar op de Molen Te Rullegem te Herzele. “Op zaterdag 1 september vieren we zelfs de wedergeboorte van de Windekemolen in Balegem (Oosterzele) die na 59 jaar opnieuw zal draaien. Een dikke pluim voor iedereen van het Provinciaal Molencentrum MOLA en aannemer Dirk Peusens uit Munte.” Enkele generaties terug verloren alle historische molens als gevolg van hun lage rendementen en natuurafhankelijkheid hun economisch nut. Net als belforten, kathedralen en begijnhoven maken ze nu deel uit van ons waardevol erfgoed. Ze verdienen dus te worden gekoesterd, zoveel mogelijk als ‘levende’ werktuigen, want zo worden ze ook goed onderhouden.
“Honderden molenminnaars doen dat ondertussen al meer dan veertig jaar”, vertelt Alain met veel plezier verder. “De eerste lichting vrijwillige molenaars kreeg in de jaren zeventig van de vorige eeuw nog een opleiding van de laatste generatie beroepsmolenaars. Die kennis wordt nu doorgegeven. De zowat 250 water- en windmolens die in Vlaanderen nog altijd een beeklandschap of een kouter verlevendigen, getuigen daarvan.”
Dankzij de steun van gemeentes, provincies en de Vlaamse overheid kunnen enthousiaste mannen en vrouwen deze culturele taak op hun molen blijven vervullen. Maar die enthousiastelingen zijn nooit met genoeg… Daarom doet Alain, die ook voorzitter is van het Molenforum Vlaanderen een oproep: “Leer een eeuwenoud ambacht … en word molenaar”.
Leren werken met water en wind
Het molenaarsambacht vereist heel wat stielkennis. Molenaars moeten een wel eens schuddende en krakende molen in uiteenlopende weersomstandigheden veilig kunnen bedienen en zelf ook wat kleine onderhoudswerken kunnen verrichten. Ze moeten vertrouwd zijn met de geschiedenis en de folklore van molens en molenaars, gerst, tarwe en spelt van elkaar kunnen onderscheiden, voldoende kennis hebben over molenstenen, houtsoorten en hygi ëne, en een boeiende rondleiding in hun molen kunnen geven.
“Mannen en vrouwen krijgen een opleiding, die verspreid wordt over tien zaterdagen. In de voormiddag krijg je theorie, meestal aan de hand van een powerpointpresentatie. ’s Namiddags bezoek je een paar molens en komen praktische aspecten aan bod. De lesgevers zijn gedreven en de sfeer is bijzonder gemoedelijk.”
Meester-molenaar of molengids
Je wordt meester-molenaar als je slaagt voor een theoretisch examen, als je binnen een periode van twee jaar minstens honderd uur molenstage volgt bij een meester-molenaar en vervolgens met succes het praktijkexamen aflegt. Na de opleiding beheers je de oude ambachtstechnieken, voel je het ritme van wind en water en ben je in staat een molen zelfstandig te bedienen.
“We hebben ook molengidsen nodig”, gaat Alain verder. “Als je slaagt voor het theoretische gedeelte en je bovendien bekwaamt in het rondleiden van groepen, zowel kinderen als volwassenen, krijg je het diploma van molengids. Je kan dan bezoekers uitleg geven over de werking van de molen en over de ooit zo belangrijke maatschappelijke positie van de molen en zijn molenaar. Op monumentendagen en molendagen mag je een molen openstellen voor het publiek of een malende molenaar bijstaan.”
Ook Herzele zoekt molenaars
“Ook in Herzele zijn we nog op zoek naar nieuwe gedreven molenaars. De Buysesmolen en de Molen Ter Rijst hebben op dit moment maar één molenaar. Dat is te weinig om de molen ‘levend’ te houden.”
De volgende molenaarscursus start op zaterdag 6 oktober 2018 en loopt tot april 2019. Wil je meer info over de molenaarscursus en excursies naar molens? Alain Goublomme geeft jou die informatie met plezier: bel naar 0476 352 929 of stuur een mailtje naar alain@goublomme.telenet.be. Bezoek zeker ook de website www.molenforumvlaanderen.be.
Artikel met dank aan Helemaal Herzele van Radio Star.
Via deze link vind je nog veel meer interessante artikels vanuit Herzele