De brandweer roept op om waarnemingen van Aziatische Hoornaars te melden. Ons land wordt erdoor overspoeld. Er wordt gevraagd foto als bewijsmateriaal mee te sturen.
De Aziatische hoornaar Vespa velutina nigrithorax is een recente nieuwkomer in ons land. In 2004 is deze soort per ongeluk meegekomen met geimporteerd aardewerk naar Frankrijk. Al snel heeft deze invasieve exoot bijna geheel Frankrijk ingepalmd maar ook delen van Noord-Spanje, Portugal en Itali ë. In 2011 is een eerste wesp gezien in Belgi ë en het eerste nest werd ontdekt in 2016. In 2017 werden 4 nesten gevonden in het zuiden van West-Vlaanderen (Poperinge, Westouter, Wevelgem en Koksijde) en 1 nest net over de Franse grens (Boeschepe). Helaas was het telkens te laat in het jaar: de nieuwe bevruchte koninginnen waren al gaan vliegen. Dit jaar gaat de uitbreiding van de soort veel sneller dan verwacht. Er komen waarnemingen binnen uit gans Vlaanderen en in West-Vlaanderen alleen zijn al 13 nesten gevonden en verdelgd. En dit is misschien nog maar het topje van de ijsberg. Het nest bestaat uit een koningin die enkel eitjes legt en uit een paar duizend werksters die het werk verrichten: bouw van het nest en aanbrengen van voedsel voor de larven. Ze voeden de larven voornamelijk met kleine insecten, in dit geval vaak met honingbijen. In ruil krijgen ze van de larven een suikerrijk “braaksel” dat hen de nodige energie verschaft om te kunnen vliegen.
Vanaf september start de reproductiefase. Dan worden in het nest mannetjes en nieuwe koninginnen aangemaakt. Op 9 september werd het eerste mannetje gesignaleerd, de koninginnen volgen twee weken later. Het wordt dus hoog tijd dat de nesten worden gevonden om de uitbreiding van de soort af te remmen. Elke kolonie maakt een paar honderd koninginnen aan waarvan 10% volgend jaar een nieuwe kolonie sticht. Een nest dat nu gevonden wordt dient daarom zo snel mogelijk onschadelijk te worden gemaakt. De verdelging wordt uitgevoerd volgens een speciale procedure. De Werkgroep Aziatische Hoornaar van de Brandweer, in samenwerking met specialisten van Universiteit Gent, coördineren de verdelging die wordt uitgevoerd door een paar brandweerlieden van de lokale brandweerpost. De verdelging gebeurt na zonsondergang omdat dan alle individuen in het nest aanwezig zijn. Soms zijn voorbereidende werken nodig om het geheel vlot en effici ënt te laten verlopen. Het nest wordt nadien verwijderd of indien dit niet kan, wordt nagezien of er nog activiteit is van wespen die na de verdelging verpopt zijn.
Uit heel Vlaanderen komen verspreid meldingen binnen van nesten en van wespen die voedsel zoeken. Het geliefkoosde voedsel van deze wesp bestaat uit honingbijen! Ze hangen als een drone voor de bijenkast en plukken een honingbij uit de lucht, landen in een naburige boom en ontdoen hem van de uitstekende delen zoals de kop, de poten en de vleugels. Het voedselrijkste deel (borststuk en/of romp) kauwen ze tot een vleesbal die ze transporteren naar het nest om aan de larven te geven. Omdat de Aziatische hoornaar een grote bedreiging vormt voor de imkerij en voor de bloembestuivers is de overheid door Europese regelgeving verplicht om deze soort te bestrijden.
Na melding door de burger van een nest of een Aziatische hoornaar zelf, wordt gevraagd om een foto als bewijsmateriaal. Het is namelijk voor de werkgroep niet mogelijk om bij alle meldingen ter plaatse na te gaan of het niet de Europese hoornaar betreft, een nuttige, niet-agressieve soort die we beter ongemoeid laten. Leden van de werkgroep gaan bij belaagde imkers ter plaatse om de vliegrichting na te gaan in de hoop van het nest te vinden. In de verdachte gebieden gaan ze ook op zoek met de warmtebeeldcamera die heel goed een warm wespennest laat zien dat met het blote oog tussen het gebladerte onopgemerkt blijft. Helaas is het voor hen niet mogelijk om alle hagen en priv é-tuinen af te zoeken. Vandaar een oproep om als burger deel te nemen aan de opsporing van die wespen en hun nest.
Herkenning: De Aziatische hoornaar is een vrij zwarte wesp met gele uiteinden aan de poten en een oranje-gele streep net voor het einde van het achterlijf. Wordt vaak verward met de Europese hoornaar, die roodbruine poten heeft en meer dan de helft van het achterlijf geel. Het nest is gemaakt van houtpulp en bolvormig, ter grootte van een voetbal of groter. In een hoge boom lijkt het op afstand op een maretak.
Waar kan je de Aziatische hoornaar verwachten? Eerst en vooral komen ze bij imkers de bijen wegvangen, vaak komt er om de 10 minuten een Aziatische hoornaar een bij pakken. Maar ze kunnen ook in groep jagen en in korte tijd heel veel bijen verschalken. Een tweede locatie is op afgevallen fruit, waarbij zoete peren een echte aantrekkingspool vormen. Ten derde komen ze naar bloemen met veel nectar zoals klimop en een soort sneeuwbes, waar naast nectar, ook veel bijen en andere insecten tot hun prooi dienen. Ook bij kippen, waar mest en groenten- en fruitafval te vinden is kunnen ze alleen of in groep gezien worden. Er wordt gevraagd de wespen hun vliegrichting naar het nest te bepalen en de waarneming, liefst met foto, kenbaar te maken.
Om een nest te vinden is het zeer interessant om je tuin te inspecteren. Wees voorzichtig: ze zijn niet agressief maar als je het nest verstoort kunnen ze je pijnlijk steken, of al vliegend een gifstraaltje naar je sproeien. Wandelaars kunnen uitkijken voor een grote bol in hoge bomen. Het nest is vooral te vinden hoog in populieren en grote eiken, maar even goed in lagere bomen en hagen.
Waar kan je de waarneming melden? Er zijn meerder mogelijkheden: via Honeybee Valley met een mailtje aan Dries.Laget@UGent.be, of via de website van Natuurpunt (waarnemingen.be), of via de brandweer als aanvraag voor een interventie, met vermelding dat het om Aziatische hoornaars gaat. In elk geval wordt snel op uw melding gereageerd. Gelieve telkens bij je melding een foto mee te sturen als bewijsmateriaal.
https://waarnemingen.be/exo/be/nl/8807.pdf
https://www.natuurpunt.be/pagina/de-aziatische-hoornaar
https://www.civieleveiligheid.be/nl/nieuws/aziatische-hoornaar-herkennen-melden-en-beveiligen