Wellicht zal niemand me geloven: gisteren, Witte Donderdag, heb ik me de hele dag verdiept in het missaal dat ik sinds mijn plechtige communie (20 juni 1957) bezit.
Sinds ik als leerling in juni 1964 de collegepoorten, na leerzame studiejaren, achter mij sloot, had ik dit fraaie boek met gulden snee, leren kaft en sober foedraal nog regelmatig in handen.
Want steeds kreeg het een vaste plaats in mijn boekenrekken en tot vandaag grasduin ik er regelmatig in, vaak afgeleid door de talrijke, soms oudere, devote prentjes die nostalgisch op mij inwerkten: Vroom aandenken aan de priesterwijding van Lucien Cromphout (augustus 1953); Akte van toewijding aan de Heilige Maagd Maria ((juni 1957); bidprentje van paus Pius XII (oktober 1958); de teksten van de “Volksmis” in het St.-Catharinacollege (1958); de “Gemeenschappelijk Gebeden van de Internationale Bidweek” (1958); herinnering aan de “Heilige Missie” (maart 1959); het overlijdensbericht van een jong buurmeisje (juni 1960); foto van paus Johannes XXIII (1961); een prentje over de “Congregatie van O.-L.-Vrouw Onbevlekt Ontvangen” (december 1962); het bidprentje van mijn grootvader (december 1963) en de aandoenlijke communieprentjes die vader met liefde en vakmanschap drukte voor zijn kinderen… Religieuze Nostalgie…
Omdat ik een tekst wou schrijven over de Goede Week heb ik de hele dag geneusd in mijn “Volksmisboek” (Affligem).
Mijn aandacht werd eerst getrokken door de fraaie tekeningen die ik mij levendig herinner. Ze zijn van de hand van Jos. Speybrouck. Voor het eerst werd ik nu ook getroffen voor de knappe literaire teksten die de prenten van Speybrouck van commentaar voorzien.
Maar vooral heb ik me verdiept in de teksten rond de “Goede Week” die ook wel “Heilige” en “Stille Week” heten. De term “Lijdensweek” vergt geen nadere toelichting maar de “Week der Nachtwaken” leert ons dat “de gelovigen eertijds de laatste drie nachten voor Pasen en vooral de eigenlijk Paasnacht in waken en kerkelijk bidden doorbrachten”.
Ik verdiepte me in wat gedurende het kerkelijk jaar gebeurt in de Goede Week, tussen Palmzondag en het Hoogfeest van Pasen, de Verrijzenis van Christus.
Stille Week
De benaming “Stille Week” is nu meer dan ooit actueel.
Omwille van het Coronavirus blijven we binnenshuis, kunnen we skypen met kinderen en kleinkinderen, kunnen we de berichtgeving volgen, tv kijken, een schoonmaak houden…
We kunnen ook muziek beluisteren en… we leren ook de Stilte ontdekken.
De zeldzame mensen op straat begroeten elkaar vaak alleen maar met een hoofdknik: een stille, maar genegen groet.
Toen we tijdens een schoolreis jaren geleden in Duitsland het kamp Dachau bezochten leerden we daar luisteren naar… de Stilte
In het verslag van die groepsreis noteerde ik “Hoorbare Stilte” voor ons bezoek aan dit akelige concentratiekamp.
Hoorbare stilte tref je ook aan in onderstaand gedicht:
Ohne Stille wäre das Leben ein Irrtum
naar F. Nietzsche (1844-1900)
naar F. Nietzsche (1844-1900)
Stilte is een zeldzaam kruid…
Al jaren stel ik me de vraag
of echte stilte wel bestaat.
En daarenboven wist ik graag:
Is daar wel iemand mee gebaat?
Ook zou ik willen weten
of echte stilte hoorbaar is
en of je haar kan meten
en vatten in een beeltenis.
Moeten we ze daar gaan zoeken
waar lawaai afwezig is
Of schuilt ze in verlaten hoeke
tussen licht en duisternis?
Een antwoord op die vragen
kan niemand je ooit geven.
En wie dat toch wil wagen
zal zoeken… heel zijn leven.
Stilte is een zeldzaam kruid
dat nooit of nimmer zal vergaan.
Ze is muziek zonder geluid
en brengt zelfs rust in een orkaan.
Ik voel -maar kan ’t bewijs niet geven-
dat stilte een sterk voedsel is
vol kracht en ook vol leven…
En daar ligt haar beteke nis!
Stilte is een voedzaam kruid..
En nu terug naar de Stille Week.
Naast de “Voetwassing” is de herdenking van het “Laatste Avondmaal” een wezenlijk bestanddeel van Witte Donderdag.
De voorstelling door Leonardo da Vinci is wereldberoemd en de abdij van Tongerlo bezit er een kopie van.
Op Goede Vrijdag, ook Heilige Vrijdag genoemd, gedenkt de Kerk de Kruisdood van Jezus.
Het feest van Paaszaterdag krijgt eveneens het voorgevoegd epitheton in “Stille Zaterdag”.
Na enkele dagen wezenlijke Stilte luiden de Paasklokken opnieuw over de Stilte van de voorbije dagen.
Nu volgen de Paaswake, het “Feest van het nieuwe Licht” en de “Wijding van de Paaskaars” waarna het “Feest van de Verrijzenis” wordt gevierd op Paaszondag.
De Stilte van de Stille Week is voorbij.
Nu hoopt iedereen dat de hoorbare Stilte van het Coronavirus spoedig haar eindpunt zal bereiken.
Albert Schrever