In een nieuws reeks neemt historicus Danny Lamarcq voor NUUS de Zottegemse straatnamen onder de loep. Elke maand zal hij één straatnaam toelichten.
Alleeken, Egelbos, Hebbegem, Sprietweg, Sasseveld, Zwartland, … Zottegemse straatnamen
Ongetwijfeld heeft u zich al afgevraagd waarom uw straat precies die naam draagt. Soms ligt dat voor de hand: de Kerkstraat is gewoonlijk de straat naar de kerk, maar het is lang niet altijd zo eenvoudig. Sommige straatnamen gaan terug tot ver in de tijd en bleven, op de spelling na, tot op vandaag ongewijzigd. Een mooi voorbeeld is de Paddestraat in Velzeke die al in 1672 die naam droeg.
Andere straatnamen zijn nog maar een paar jaar oud: de Bruinendries in Strijpen, werd pas in 2015 als straatnaam ingevoerd. We starten een reeks waarin we elke maand één straatnaam toelichten. Dat vergt soms vijfhonderd woorden; een andere keer kunnen we het in drie lijntjes. Maar in dit eerste tekstje maken we u wegwijs in wondere wereld van de (Zottegemse) straatnaamgeving.
Een stukje Zottegem benoemd in 1875
Straatnamen komen en verdwijnen. Een voorbeeld uit Zottegem anno 1875. Het station is nog maar pas gebouwd, het kerkhof is verplaatst naar de huidige Groenstraat, het nieuwe stadhuis staat te blinken, er worden straten aangelegd en gekasseid, … kortom Zottegem bruist.
In april 1875 beslist de gemeenteraad om “verschillige straten” een naam te geven. We nemen woordelijk over (1). Volgt u mee?
“De naam Van Aelbrouck wordt gegeven aan den toekomstigen boulevard ten zuidzijde van het Statieplein tot den hoek van het Eindeken, tusschen den hof van Frans Van Lul en het huis van Frans Van Laethem”. “Den raad geeft den naam Musselystraat aan den boulevard ten noordzijde van het Statieplein”. E én raadslid onthoudt zich “omdat het hem voorbarig schijnt namen te geven aan boulevards die nog niet gemaakt zijn”.
De raad benoemt rustig verder: “de naam Brugstraat voor den weg van boven den boulevard der zuidzijde tot voor den woon van den griffier Vermeersch”. We spreken hier over de huidige L éonce Roelstraat.
“Bevegemsche straat: van laatstgenoemd punt tot aan de Lange straat te Godveerdegem”. De huidige Godveerdegemstraat dus.
“Sint-Annastraat (in plaats van Eindeken) van boven de Trapstraat tot aan de Brugstraat”.
“Kerkhofstraat (in plaats van Kwade straat) voor de verbeterde straat die van de Neerstraat leidt tot aan den doortocht (viaduct) onder den ijzeren weg”. Men had het kerkhof verplaatst en de straatnaam verwees naar dat vroegere kerkhof. Vandaag heet de straat de Laurens De Metsstraat.
“De naam van Grootenbergschen Steenweg wordt gegeven aan den gekassijden weg van laatstgemelde plaats tot de grens van Grootenberge”.
“En den naam van Kasteelstraat aan de straat nevens de gemeenteschool en de pastorij tusschen de Hoogstraat ten zuiden en de grens met Strijpen ten noorden”. Vandaag de Firmin Bogaertstraat en de Kasteelstraat.
“Den raad behoudt den naam van Langemunt aan het deel ‘[van de] straat tusschen de merckt en de verdere Hoogstraat”. Dus, van de Markt tot de Zavel liep men op de Lange Munt.
“De naam Erwetegemschen Steenweg wordt gegeven aan een gekasseyden weg ten dele gelegen op den grond van Sottegem, tusschen de Hoogstraat en de grens met Strijpen”. Dat was een speciaaltje: langs de Zottegemse kant stond er op je visitekaartje “Erwetegemse Steenweg”, aan de overkant van de weg woonde je op de Meerlaan in Strijpen.
De fusieoperatie
Heel wat straten kregen een andere naam bij de fusieoperaties van 1971 en 1977: er konden in Zottegem geen bij wijze van voorbeeld geen elf Kerkstraten zijn en dus werd er één behouden en kregen de andere een nieuw naam. Een greep uit de vele naamsveranderingen (2)
In Erwetegem werd de Kapellestraat de Kattenberg; de Molenstraat werd Gaverland. In Godveerdegem werd de Molenstraat de Tulpenstraat en in Sint-Goriks-Oudenhove kwam de Sint-Goriksstraat in de plaats van de Molenstraat. Het Dorp werd het Kruiswaterplein. In Velzeke werd dat Dorp het Romeins Plein. Het prachtige Half Broeken in Strijpen werd veranderd in Brouwerijstraat. Dat verhaal brengen we later eens in een apart stukje.
1993
In de Egmontstad vond in 1993 nog eens een erg grote straatnaamgeving plaats. Toen werden ruim honderd zijstraten, steegjes en wegeltjes benoemd, op vraag van de veiligheidsdiensten. In het ambtenarees lezen we: “Overwegende dat de huidige benaming van of het gebrek aan benaming van verscheidene straten aanleiding geeft tot veel last en verwarring (bv. dienstverlening brandweer, 100, bewegwijzering, verkeer, enz. .. Overwegende dat het aldus om veiligheidsredenen nodig is de volgende straten een naam te geven of her te benoemen ….(3)”
Neem een stratenplan of uw smartphone en ga mee op zoek naar: Alkeveld, August De Rouckstraat, Fluitenhoek; Keizerskets, Moorweg, Muizenzang, Nieuwpoortmolen, Vosken, Prijshage, Sladijklos, Stopweide, Vijf Olmen, Zavelberg, Moelde, Wormenkouter, Wijngaardshaag, Leirensweg. En, ook Europaweg werd toen ingevoerd.
De procedure
Het benoemen van straten en pleinen wordt wettelijk geregeld volgens het decreet tot bescherming van de namen van de openbare wegen en pleinen van 28 januari 1977 (4) Het decreet werd in 2002 gewijzigd (5), in die zin dat de gemeentebesturen niet langer verplicht zijn het advies te vragen (en te volgen) van de provinciale commissie voor straatnaamgeving.
Voor de straatnaamgeving gelden een aantal richtlijnen, uitgewerkt door de Centrale Commissie van de Koninklijke Vlaamse Commissie van advies voor Plaatsnaamgeving (1990), die haar mosterd haalde bij A. Stevens (6) en bij de Provinciale Commissie van Oost-Vlaanderen (7). Deze laatste commissie liet zich dan weer leiden door Maurits Gysseling (8)
Samengevat komt het er op neer dat in de eerste plaats wordt gezocht naar bruikbare plaatsnamen (toponiemen). Hiervoor kunnen de gemeenten terugvallen op de Atlas van de Buurtwegen; in Zottegem kan men ook putten uit de rijke toponiemenverzameling van dr. Luc Van Durme (9).
Als er geen plaatsnamen meer voorhanden zijn, wat vaak het geval is een verkaveling, kan men teruggrijpen naar bijvoorbeeld bekende inwoners, vroegere ambachten, e.d. Zo kreeg Adriaan De Colfmaecker een wel erg klein straatje voor zijn ongemeen gulle schenking aan de gemeente. Dat vertellen we u volgende keer.