In een nieuws reeks neemt historicus Danny Lamarcq voor NUUS de Zottegemse straatnamen onder de loep. Deze maand is het de beurt aan De Colfmaekerstraat.
In 1927 werd een toen “onnozel stukje verbrede veldweg” dat liep van Zottegem naar Godveerdegem De Colfmaekerstraat genoemd. Kort daarop werd voor De Colfmaeker een gedenkplaat aangebracht aan zijn geboortehuis in de Heldenlaan. (1)
Geen kat die het vandaag nog weet, maar die man heeft de basis gelegd van wat vandaag de OCMW-campus van Zottegem is. (2)
Een rijke jonkman
Adrianus-Franciscus De Colfmaeker geboren in Zottegem op 4 maart 1770 en er overleden op 3 april 1841 was een rijke boer die woonde aan de huidige Heldenlaan. Hij had ruzie met zijn familie, was jonkman gebleven en had kat noch kraai. Tot stomme verbazing van de familie én van de gemeente Zottegem liet hij bij testament al zijn bezittingen “roerend en onroerend” na aan de gemeente.
Niet echt alles, want hij schenkt ook nog tweeduizend frank aan de kerk van Zottegem en evenveel aan de armendis. Op zijn begrafenis laat hij “aan alle arme menschen die in mijn uitvaart tegenwoordig zullen zijn drie mudden mesteluin in brood gebakken” uitdelen. Hij betaalt verder ook nog voor het zingen van duizend missen, met orgelspel.
Het was de periode waarin de aardappelplaag en de kwijnende linnennijverheid Arm Vlaanderen naar een dieptepunt sleurt en precies dan legateert De Colfmaeker zijn boerderij met 48 ha. grond, met als uitdrukkelijke opdracht in zijn huis een hospitaal op te starten: “van daer een hospitael te stichten hetwelk ik verlange geplaetst te worden in het huys en dipendentien bij mij bewoond en gebruykt”. Het testament bepaalt verder “dat mijne peerden, koeien en den alm van den landbouw door het hospitael behouden worden voor de dienst en voedsel van het hospitael”.
Uiteraard valt dat niet in goede aarde bij de gedupeerde erfgenamen en er volgt een juridische slag. Ze tekenen zelfs beroep aan bij de koning, maar uiteindelijk wint de gemeente. De erfenis beloopt 270.000 frank, een fortuin in die tijd.
Hospitaal
Op 4 september 1845 kan het hospitaal worden geopend in de woning De Colfmaeker aan de huidige Heldenlaan, maar die blijkt al snel te klein en op 7 september 1847 wordt het hospitaal overgebracht naar het een jaar eerder door de gemeente voor 21.000 frank aangekochte buitengoed van de familie Le Cocq, vroeger eigendom van baron de Meerbeck de Meyleghem, aan de huidige Deinsbekestraat.
Van bij de start wordt de dagelijkse werking van het hospitaal toevertrouwd aan religieuzen. In 1868 zijn ze al met acht Zusters Dominicanessen.
Het hospitaal neemt al snel een hoge vlucht en de bouwwerken volgen zich op. In 1872-’75 worden twee grote ziekenzalen, een kapel en een ‘gasthuis voor ouderlingen’ gebouwd. De boerderij wordt aangepast in 1895 en in 1900 wordt een noordoost-vleugel, “met een ziekenzaal voor bestendig zieken en een heelkundige afdeling met afzonderlijke kamers, opgetrokken. Door de wet van 10 maart 1925 wordt het ‘Bestuur der Burgerlijke Godshuizen’ gereorganiseerd en omgevormd tot de Commissie van de Openbare Onderstand (C.O.O.).
In 1931 start men met een kraamafdeling en gezien het succes ervan wordt van 1938 tot 1940 een nieuw ‘moederhuis’ gebouwd en voert men werken uit aan “gasthuis en boerderij”. Omstreeks dezelfde tijd wordt de Arthur Gevaertlaan aangelegd, “op den boomgaard”, een stap in de richting van de modernisering van het ‘Hospitaal’.
WZC Egmont
Nog tijdens de oorlog wordt de “genees- en heelkundige afdeling heringericht” en wordt het ‘Hospitaal’. In 1955 kon de Dr. Goffaertskliniek (met nieuw moederhuis) in gebruik worden genomen. Hij zal ruim dertig jaar lang — tot de sluiting op 31 december 1987 – mee de medische zorg in Zottegem bepalen. Men sprak van “het Hospitaal”, terwijl “De Kliniek” sloeg op het huidige AZ Sint-Elisabeth.
Op 7 mei 1960 wordt het nieuwe “Rusthuis Ter Deinsbeke”,met 61 bedden, geopend. Dat groeide uit tot de indrukwekkend OCMW-campus met WZC Egmont vandaag.
Lees ook:
(1) Nestor Van den Bossche, Zottegemse straatnamen, in: Zottegems Genootschap voor Geschiedenis. Handelingen, I, 1983, p. 45.
(2) Zie onder meer Danny Lamarcq, Van “Burgerlijk Hospitaal” tot OCMW, in: Stad Zottegem, Brochure Open Monumentendag 2009, “Zorg”.