Auteurs: Ludwig De Temmerman en Regina De Rodder
Waar men gaat langs Vlaamse wegen komt men een kapelletje of wegkruis tegen. Onze streek was en is nog altijd rijk aan kapelletjes en kruisen. Vooral in Everbeek en Nederbrakel is nog veel klein religieus erfgoed bewaard gebleven.
Ludwig De Temmerman: “De volksreligie rond kapellen en kruisen is zeer diep geworteld in ons volk. De kiemen liggen in de Keltische natuurgodsdienst waarbij de natuurelementen: water, vuur, aarde en lucht, aanbeden werden en waarbij offers werden gebracht om voorspoed en rijke oogsten te bekomen. De Kerk heeft kapelletjescultuur nooit echt gestimuleerd en ze heeft meer geijverd om de gelovigen samen te brengen onder de hoede van een pastoor die hen het ware geloof zou voorhouden. Maar toch is de individuele geloofsbeleving van onze voorouders altijd zeer belangrijk geweest. Ze baden bij een kapelletje voor hun geliefde heilige en vonden er troost en de kracht om ziekten en tegenslagen te overwinnen. Bij de bouw van een nieuwe woning werd vaak een nis voorzien in de gevel voor een heiligenbeeld ter bescherming van de bewoners.
De kapelletjes zijn niet altijd architecturale hoogstandjes, al werd vaak noch geld noch moeite gespaard. Ze werden echter gebouwd met veel liefde en toewijding en met de creativiteit van de volksmens. In veel gevallen hing er een oud waardevol kruisbeeld in de kapel of stond er een oud heiligenbeeld in, al dan niet van een lokale houtsnijder. In de recente decennia werden onze kapellen jammer genoeg leeggeroofd door dievenbenden. In een aantal gevallen kon het waardevol erfgoed enkel gevrijwaard worden door het op een veilige plaats op te bergen.”
Elke kapel en kruis heeft zijn geschiedenis
Kruisen werden in veel gevallen geplaatst om een overleden geliefde te gedenken. Trouwens elke kapel en elk kruis heeft zijn geschiedenis en het beschrijven van die geschiedenissen was het doel van deze publicatie zegt Regina De Rodder. “Wie bouwde de kapel en waarom? Welk menselijk drama verbergt een kruis? Zowel de bestaande kruisen en kapellen als deze die al lang verdwenen zijn werden in het boek opgenomen. In totaal zijn dat meer dan 225 kapellen en kruisen voor Brakel en 24 voor Horebeke.
Het boek kende een lange ontstaansgeschiedenis. In 1977 werden de toen bestaande kapellen, kruisen en nissen gefotografeerd door de toenmalige fotoclub met de bedoeling om op het einde van dat jaar een diavoorstelling te geven. Die voorstelling was echter geen eindpunt maar een beginpunt om de geschiedenis van dat volkse erfgoed op te sporen. Van dan af en in de jaren 1980 en 1990 werden bejaarden bezocht die iets wisten te vertellen over een kapel of een kruis. Ontelbare verhalen werden genoteerd in notitieboeken. Het merendeel van die zegspersonen is inmiddels overleden maar hun verhaal bleef bewaard. Die verhalen werden genealogisch gecontroleerd en uitgepluisd om uiteindelijk in dit boek opgenomen te worden. Dit boek is dan ook een uniek document. In Horebeke verzamelden Regina De Rodder en Willy Van Schoorisse sinds jaren allerlei informatie over het volkse erfgoed dat thans ook in het boek werd verwerkt.
Het klein en eenvoudig religieus erfgoed is zeer waardevol omdat het iets vertelt over onze voorouders en over ons verleden. Het is het verhaal van de gewone man in zijn machteloosheid tegenover tegenslag en ziekte in zijn gezin en op zijn hoevetje.”
Eind dit jaar verschijnt het boek (formaat 21 x 29.7 cm), hardcover en garen genaaid. Het telt een driehonderdtal bladzijden en is geïllustreerd met meer dan 550 afbeeldingen.
Het boek kan besteld worden aan 25 euro in voorverkoop door storting op rekeningnummer IBAN BE53 4448 5814 6153 van GHK Triverius — financieel beheer, met de vermelding ‘Boek Volksreligieus erfgoed’. De voorverkoop wordt afgesloten op 1 december 2020. Vanaf 2 december kost het boek 30 euro.
Binnen het werkgebied van de GHK Triverius (Brakel, met inbegrip van Sint-Maria-Oudenhove, Horebeke en Lierde) worden de boeken gratis thuis bezorgd. Het boek kan ook worden afgehaald in het documentatiecentrum Triverius, Tirse 1, Brakel. Het is open op zondag van 10 tot 12 uur. Wie het boek met de post wenst te ontvangen betaalt ook nog 8,50 euro verpakking en portkosten.
