Overboelare/Gent/Borgerhout. Micha ël Borremans — geboren en getogen te Overboelare — is één van de meest controversi ële en wereldvermaarde schilders van onze tijd. De laatste jaren legde hij een indrukwekkend internationaal parcours af. Kunstkenners zijn lovend over zijn werk: ‘Zoals steeds bij Borremans zijn de werken onwaarschijnlijk knap geschilderd. De zachte penseeltrekken en de trefzekerheid van elke toets zijn een lust voor het oog.’ Over de coronacrisis is hij duidelijk: ‘De coronacrisis laat zien hoe kwetsbaar we zijn.’ Jonge kunstenaars geeft hij de raad om weer bij hun moeder te wonen en zich volop op de kunst te gooien. Om zijn geniaal werk te bewonderen moet je deze keer niet naar de VS, Isra ël of Japan maar gewoon naar Borgerhout.
‘Onwaarschijnlijk knap geschilderd.’
Micha ël Borremans (57) groeide op in de bloemenwinkel aan de Groteweg te Overboelare. Zijn artistieke capaciteiten heeft hij van zijn moeder. Van kindsbeen af liet Micha ël zien dat hij heel veel talent had. Hij scherpte zijn talent aan in Sint-Lucas te Gent waar hij grafiek en tekenen volgde. Hij bleef niet onopgemerkt. We kennen Micha ël Borremans vooral als schilder maar hij maakt ook sculpturen, video’s en tekeningen. In 2001 startte hij een samenwerking met David Zwirner Gallery in New York, London en Hongkong. In 2012 kreeg hij de Vlaamse Cultuurprijs voor Beeldende Kunst.
In 2014 werd met overweldigend succes een overzichts-tentoonstelling As Sweet as it gets in Brussel, Tel Aviv en Dallas georganiseerd. Tegelijkertijd publiceerde hij een prestigieus boek onder dezelfde titel. Toen de tentoonstelling naar Isra ël verhuisde, kreeg hij heel wat tegenwind. Toch zette Borremans door: ‘De houding van Isra ël tegenover de Palestijnen was in de voorbije decennia volgens mij totaal verkeerd. Maar ik geloof niet dat een boycot daar een moer kan aan veranderen. Zelf ben ik een man van de dialoog die zich niet zomaar omdraait en wegloopt.’
In 2015 presenteerde hij onder de titel Black mould nieuw werk bij David Zwirner in London. Voor het eerst schilderde hij heel consequent en vastberaden de donkere kant van de mens. Kenners onderstreepten dat zijn werk tot volle rijpheid kwam. ‘Zoals steeds bij Borremans zijn de werken onwaarschijnlijk knap geschilderd. De zachte penseeltrekken en de trefzekerheid van elke toets zijn een lust voor het oog.’
‘Ga bij je moeder wonen…’
Micha ël Borremans heeft een reeks nieuwe werken geschilderd. Hij stelt die onder de noemer Coloured Cones bij Zeno X Gallery tentoon. Hij manifesteert zich als een fijn schilder, die satijnen stoffen kan doen vibreren. ‘Virtuoos, maar ook ongrijpbaar en omineus.’ Door de coronapandemie moest hij de tentoonstelling tot tweemaal toe uitstellen. Maar uiteindelijk kan het publiek zijn werk bewonderen. Of hij te lijden had onder de quarantaine? ‘Niet echt’, zei hij in de Afspraak op Canvas. ‘Ik hou sowieso van isolement. Ik heb er stiekem van genoten.’ Uiteraard mist hij zijn sociaal leven, maar voor een kunstenaar is het een periode om hard te werken en nieuwe kunst te scheppen als antwoord op de impact van het virus op het maatschappelijke leven.
In De Knack gaf hij aan jonge kunstenaars volgende goede raad mee: ‘Ga bij je moeder wonen, dan heb je eten en onderdak. Werk hard en blijf met je kunst bezig want dat is het belangrijkste.’
Zijn werk in de Bozar in 2014 werd getypeerd met omschrijvingen als ‘isolement’, ‘stilte’ en ‘mensen met maskers’. Volgens Borremans moet je zijn maskers niet letterlijk nemen. ‘Ze zijn bedoeld als een metafoor. Die werken gaan meer over de condition humaine, eenzaamheid en ons conflict met de existentie.’ Pieter Breugel de Oude vormt voor Borremans een inspiratiebron. ‘Breugel schilderde in zijn tijd de nietigheid, de aandoenlijkheid en de zwakheden van de mens, en de almacht van de dood.’ In zijn context en op zijn manier probeert Micha ël Borremans dezelfde thema’s aan te pakken.
Corona… de nieuwe pest
Binnen deze thema’s past het coronavirus. Borremans omschrijft dit als ‘de nieuwe pest’. ‘Het toont hoe kwetsbaar we zijn. Dat waren we vergeten. We zijn arrogant en voelen ons met onze technologie superieur. We leven als menselijke soort niet meer in harmonie met de natuur. Dit is de keerzijde van onze technologische vooruitgang.’ Borremans is behoorlijk pessimistisch over de afloop. ‘Voor sommige mensen wordt het bijna een religie. Maar elke winst zal weer andere problemen met zich meebrengen. Vooruitgang is ook altijd weer achteruitgang.’
Coloured cones vormt de hoofdmoot van zijn werk. In de reeks komt geen mens voor maar wel kegels en mutsen, die hij een prominente plaats wil geven. Borremans heeft de kegels laten maken. Hij schilderde ze zo intens dat ze haast personages werden. Veel woorden besteedt hij niet aan zijn werk. ‘Ik vind het heel vervelend om mijn werk altijd weer te moeten uitleggen. Alsof het schilderij op zich niet goed genoeg is en het beeld niet volstaat. Iedereen mag met zijn kennis en achtergrond de schilderijen interpreteren en betekenis geven. Ik moet daar geen handleiding bij geven.’
Wie intens wil genieten van de schilderijen van één van de grootste schilders van onze tijd, moet zich naar Borgerhout haasten. De tentoonstelling Coloured cones van Micha ël Borremans loopt tot 19 december en in 2021 van 13 januari tot 20 februari bij Zeno X Gallery in de Godsstraat. Voor meer informatie: http://www.zeno-x.com/
Julien Borremans