Sluiting van overwegen; tijd om aan de noodrem te trekken

Open brief van Fietsersbond Zottegem:

De laatste jaren is er in het lokaal nieuws een toevloed van berichten omtrent de sluiting van overwegen; burgers die trachten dit tegen te houden en gemeentebesturen die vaak machteloos zijn. Heel het fijnmazige Vlaamse landschap dreigt te verdwijnen, dorpsbewoners worden van elkaar afgezonderd en het fietsgebruik of de wandelaar wordt ontmoedigd door veel langere afstanden langs drukke wegen. Of zoals een Zwalmse bewoner het verwoordde: “Als onze overweg sluit, snijdt een ijzeren gordijn het dorp in twee ën; ik zal opnieuw vaker de auto moeten nemen”. In de Vlaamse Ardennen zijn er nakende sluitingen van overwegen op de lijn Oudenaarde — Zottegem — Brussel en op de lijn Gent — Geraardsbergen. Lokaal protest kan de zaak even uitstellen, maar meestal brengt het geen zoden aan de dijk.

De lokale afdelingen van de Fietsersbond in de Vlaamse Ardennen alsook de nationale Fietsersbond, alsook Trage Wegen VZW vinden dat dit niet langer lokale problematiek, maar zowel een nationale (Infrabel is de nationale spoorwegbeheerder en o.a. verantwoordelijk voor de afschaffingen van overwegen) alsook een regionale (o.a. door het gemeentewegendecreet) problematiek is. Daarom besloten ze een persdossier samen te stellen en dit op te sturen naar De Standaard. Hieruit is op dinsdag 12/01/2021 het volgende artikel gekomen.

https://www.standaard.be/cnt/dmf20210111_97976380

Uit het artikel blijkt duidelijk dat de lokale protesten wijdverbreid zijn, en dat gemeentebesturen (denken) machteloos staan.

Het is onze volste overtuiging dat steunende op het huidige gemeentewegendecreet van 2019, Infrabel niet zomaar het alleenrecht heeft om overwegen zonder meer af te schaffen. In het gemeentewegendecreet staat letterlijk:

Dit decreet heeft tot doel om de structuur, de samenhang en de toegankelijkheid van de gemeentewegen te vrijwaren en te verbeteren, in het bijzonder om aan de huidige en toekomstige behoeften aan zachte mobiliteit te voldoen.

In eerste instantie zouden de procedures van het gemeentewegendecreet gevolgd moeten worden wanneer overwegen worden afgeschaft.

Daarnaast betwisten we het veiligheidsargument die Infrabel als voornaamste reden opgeeft om overwegen te sluiten. We vinden dat Infrabel zonder meer het risico overhevelt naar de lokale omgeving en naar de ‘zwakke’ weggebruiker die zich vaker langs drukke wegen zal moeten verplaatsen met misschien een hogere kans op ongevallen.

Toch zijn we van mening dat het sluiten van overwegen mogelijk is, als er tenminste voor de zachte mobiliteit voldoende alternatieven worden voorzien – ook voor de kleine overwegen die vooral belangrijk zijn voor de actieve weggebruikers (wandelaars en fietsers). We vragen daarom dat de gemeenten of andere bestuursniveaus (provincie, MOW) extra financiering of subsidies zou krijgen specifiek om alternatieven te kunnen voorzien voor zachte mobiliteit, alsook landbouw (bv. fietstunnels, traktortunnels). Ook de uitrol van het fietssnelwegennetwerk mag niet als pasmunt worden uitgespeeld om overwegen te sluiten. Het fietssnelwegennetwerk zou een verhaal van verbinders moeten zijn en niet van barrières.

Samengevat willen we met deze openbrief aan beleidsmakers en aan de pers volgende zaken kenbaar maken en oproepen tot actie:

Het burgerprotest moet naar waarde worden geschat en mag niet gepercipieerd worden als een lokale vervelende dissidente proteststem; het is een maatschappelijke problematiek die veel bewoners treft in hun mobiliteit en bewegingsvrijheid;
Er moet dringend op hoger niveau actie worden ondernomen om de huidige handelswijze van het afschaffen van overwegen aan te pakken, o.a. in de onderhandeling over de beheersovereenkomst met Infrabel; het gemeentewegendecreet moet gevolgd worden
Er moet extra financiering/subsidi ëring komen voor alternatieven op verschillende niveaus zodat dit de samenleving ten goede komt.

In bijlage kan men volgende zaken terugvinden: