Geraardsbergen. Onder grote belangstelling werd op zondagnamiddag 24 oktober een monument ingehuldigd – het Armeens Kruis – dat ‘de vergeten genocide’ van 1915 in Armenië moet herdenken. Het was een beklijvende inhuldiging, waar naast schepen Kristin Vangeyte (Open Vld), ook burgemeester Guido De Padt (Open Vld) en Anna Aghajanyan de ambassadrice van Armenië het woord namen. Ook een geestelijke van de Armeense apostolische kerk en deken Frans Hitchinson gaven een korte toespraak. De herdenking verliep zowel in het Armeens als in het Nederlands.
Onder grote belangstelling van 250 aanwezigen werd op zondagnamiddag 24 oktober een monument ingehuldigd dat de genocide van 1915 in Armenië moet herdenken. De meeste aanwezigen komen vanuit de Armeense gemeenschap. Ook gemeenteraadslid Stéphan Bourlau (Het Alternatief) kwam zijn sympathie voor het Armeense volk betuigen. Eerste schepen Fernand Van Trimpont (CD&V) en schepen David Larmuseau (CD&V) waren ook van de partij.
Het Armeens Kruis werd in speciale Armeense steen vervaardigd en aangeboden door de Armeense gemeenschap van Geraardsbergen. ‘Het Armeens Kruisteken is een staande steen, gegraveerd en gedecoreerd met rozetten, vlechtwerk en plantenmotieven, zoals bladen, granaatappels en druiven. Centraal staat een kruis, soms boven een zonneschijf’, legt deken Frans Hitchinson uit.
Armeense Genocide
De startdatum van de Armeense Genocide is 24 april 1915. Dat is de dag dat de Ottomaanse overheid 250 Armeense intellectuelen en leiders van de Armeense gemeenschap in Istanboel arresteerden. De genocide wordt opgedeeld in twee fasen. In eerste instantie werd de weerbare mannelijke bevolking vermoord, verplicht tot dienstplicht bij het leger of onderworpen aan dwangarbeid. Daarna werden vrouwen, kinderen, ouderen en zieken gedeporteerd naar de Syrische woestijn, waar ze te voet naar toe moesten. De gedeporteerden waren verstoken van voedsel en water en werden onderworpen aan diefstal, verkrachting en moord. Niet alleen Armeniërs, maar ook Grieken waren het slachtoffer van de Ottomaanse massamoord. In zijn boek De grote beschavingsoorlog stelde de Amerikaanse journalist Robert Fisk dat de Armeense Genocide een voorloper was van de Holocaust.
De reden van de genocide vormde de oorlog met Rusland. Tijdens de Eerste Wereldoorlog koos het Ottomaanse Rijk de kant van de Centrale Mogendheden, waaronder Duitsland. Na de mislukte Slag bij Sarikamis leden de Ottomaanse legers zware verliezen. De Armeniërs – die hoopten op een eigen staat – kregen de schuld van de mislukte militaire campagne, waarna werd overgegaan tot deportatie en massamoord. De plaatselijke bevolking werd aangemoedigd om de achtergelaten woningen van de gedeporteerden te plunderen. In september 2015 werd een wet voor de onteigening van de bezittingen van de weggevoerden uitgevaardigd. Volgens Westerse wetenschappers zouden er 1,5 miljoen Armeniërs het leven hebben gelaten.
Deken Frans Hitchinson & Anna Aghajanyan, de ambassadrice van Armenië
Erkenning Genocide
Karen Karapetyan (39) getuigt dat de Armeense Genocide in de Armeense gemeenschap nog steeds heel erg leeft. ‘Deze akelige gebeurtenis mag nooit worden vergeten. In iedere Armeense gemeenschap willen we een herdenkingsmonument oprichten.’ Volgens Karen Karapetyan is het monument er niet zonder slag of stoot gekomen. ‘Er waren wel wat tegenkantingen van mensen die van de feiten niet goed op de hoogte zijn. We willen erop wijzen dat deze herdenkingssteen van iedereen is. Iedereen is vandaag op deze inhuldiging welkom.’ Voor heel wat Armeniërs blijft deze kwestie nog heel gevoelig liggen. ‘Zolang deze genocide niet door alle landen wordt erkend, blijft deze kwestie voor ons onopgelost’, meent Karen.
Meerdere landen en internationale organisaties erkennen de genocide, waaronder de Europese Unie, Frankrijk, Nederland en Luxemburg. In België werd de Armeense Genocide al in 1998 door het parlement erkend. Op 24 april 2021 zette de Verenigde Staten officieel de stap naar de erkenning van de Armeense Genocide. In verschillende landen – waaronder Frankrijk – is het zelfs verboden om de Armeense Genocide te ontkennen. Volgens de Turkse regering was er geen sprake van genocide. Volgens de Turkse versie waren vele Armeniërs het slachtoffer van burgeroorlogen en hongersnoden. Intussen zijn reeds meerdere herdenkingsmonumenten opgericht. In België vind je er één in Elsene en Mechelen terug, nu ook eentje in Geraardsbergen.
Een vredessymbool
Volgens de Armeense ambassadrice Anna Aghajanyan is het Armeens Kruis een symbool van wederzijds respect tussen de Armeense en de lokale gemeenschap. ‘Het Armeens Kruis is en blijft uiteraard een herdenkingsmonument van de genocide van honderd jaar geleden. Met dit symbool hopen we de nodige aandacht te mobiliseren om iedere vorm van genocide te voorkomen. Daarom hopen we om in samenwerking met tal van organisaties en lokale overheden zoveel mogelijk herdenkingsmonumenten op te richten’, ligt de Armeense ambassadrice toe. ‘Het Armeens Kruis moet een plaats zijn waar mensen rust en vrede kunnen vinden.’ In België wonen er ongeveer twintig- tot vijfentwintigduizend Armenen. ‘Het blijft de opdracht van alle Armeniërs om deze vredesgedachte uit te dragen’, aldus Anna Aghajanyan.
Ook deken Frans Hitchinson wijst erop dat het Armeens Kruis een oproep is tegen geweld, oorlog en discriminatie.
Julien Borremans