Grimminge. Zondag 10 juli was de Nederlandse emeritus hoogleraar Matthijs Schouten aanwezig bij het Libbrechtgenootschap en in De Helix te Geraardsbergen. Hij pleitte voor een radicale herziening van onze relatie met de natuur. ‘We hebben die kostbare bron namelijk al te veel uitgeput. We moeten leren er anders mee om te gaan.’
Matthijs Schouten maakte eerst een grondige analyse hoe die vernietigende houding van de natuur als ‘slaaf’ is ingebakken in onze Westerse cultuur. ‘Dat gaat terug tot het prille begin, toen er ‘in den beginne’ niets was en in zeven dagen de schepping werd geschapen’, verduidelijkte hij. ‘Het heeft ook vandoen met onze interpretatie van dat scheppingsverhaal. In dat verhaal zien we bijvoorbeeld de zevende dag als een rustdag. Maar dat is het eigenlijk niet: na een week hard werken, bood (en biedt) die dag een kans om de alles te zien, van wat vooraf ging.’
Ecolutie
In de jaren ’60, toen Schouten zijn opleiding als bioloog afrondde, was er een aanzet tot emancipatie voor de natuur. ‘De intrinsieke waarde van de natuur leek heruitgevonden. Er was eindelijk opnieuw interesse voor de mystieke waarde ervan. Even leek het alsof we anders met natuur zouden omgaan. Helaas is die ecolutie niet doorgezet en ging het mensdom verder de mist in.’
Ook in Nederland was dat zo: daar werden in die zestiger jaren degelijke en onderbouwde plannen opgemaakt om anders om te gaan met de natuurlijke waarden. Maar die belandden dus helaas in de prullenmand, aldus Schouten. Natuur verwerd zo tot een exclusiviteit. ‘We hebben natuur niet omarmd, maar ingesloten. We hebben ze exclusief gemaakt’, zei de emeritus hoogleraar.
‘Doorgaans zien mensen wel in dat we deel zijn van de natuur en dat we er zorg voor moeten dragen. Maar,’ stelt Schouten, ‘denken dat we deel zijn van de natuur is niet voldoende’. Naast een sociaal contract hebben we namelijk ook een contract met de natuur nodig, waarin we onze daden afwegen tegenover de natuur, meent de Nederlander. Hij pleit dan ook voor een posthumanisme.
‘Inter-zijn’
Om daartoe te komen, kunnen we best onze verbeelding aanspreken. Tot slot nodigde de emeritus hoogleraar het aanwezige publiek uit om vanuit de verbeelding naar de actuele crisissen te kijken. ‘En dan kan blijken dat er heel veel mogelijk is,’ besloot hij, ‘want natuurlijk zijn we verbonden. Als mens staan we niet los van de natuur: we zijn er onderdeel van. We inter-zijn met de natuurlijke wereld om ons heen. Het is hoog tijd dat we dit niet alleen gaan beseffen, maar vooral ook weer gaan voelen en ervaren.’
Julien Borremans
Voor meer info: https://kro-ncrv.nl/persberichten/de-boeddhistische-blik-de-natuurlijke-mens