Gisteren had de vooropening plaats van de expo in de kerk van Zegelsem wat meteen het startschot betekent van de 23sete Kasseifeesten die plaats vinden op zondag 18 september 2022.
Een spreker die door de organisatoren werd gevraagd was niemand minder dan de gewezen voorzitter van de Stichting Omer Wattez ( heden ten dage Milieufront Omer Wattez) Paul Van Ceunebroeck.
Paul was voorzitter tussen 1989 en 1995 en lag mee aan de basis van de klassering van de kasseien in het kasseidorp Zegelsem.
Kroniek van een definitieve bescherming:
Kasseiwegen als streekerfgoed
Paul Van Ceunebroeck: ” Dat de Vlaamse Ardennen pretenderen om zich het mooiste landschap van Vlaanderen te noemen heeft het te danken aan het unieke reliëf, de vrij uitgestrekte bossen, de open ruimtes, de typische stadjes en dorpen, de verspreide houtkanten en knotbomen en de schitterende uitzichten. En daar horen ook die typerende kasseiwegen bij. De klassering van tientallen kilometers kasseiwegen in en om de Vlaamse Ardennen is een ingrijpende gebeurtenis geweest, die een langdurige impact (gehad) heeft op het imago en de uitstraling van deze streek .”
MOW als beschermer van ouderwetse wegen.
Paul Van Ceunebroeck: ” Waarom de milieubeweging zich dan wel geroepen voelt om deze archaïsche verbindingen te bewaren ? In zijn statuten stelt de regionale milieuvereniging, nu het Milieufront Omer Wattez (MOW) zich tot doel om “het leefmilieu, het landschap, het natuur- en cultuurpatrimonium te beschermen en te verbeteren.”
En daar maken volgens ons ook die oude steenwegen een essentieel deel van uit. Ooit bekeken als symbool voor de achterstand van de Vlaamse Ardennen, maar vandaag alom geprezen om hun authenticiteit als uniek streekpatrimonium. Let wel: hierbij hebben we niet enkel de weg als dusdanig, maar ook het omliggende landschap op het oog: dikwijls liggen die wegen in een schitterende omgeving. Vooral op de hellende stroken zijn ze omgeven door biologisch waardevolle bermen met historische begroeiing en karakteristieke planten en dieren. Hier en daar staan ook eeuwenoude merkbomen langs de baan.”
De Haaghoek als strijdtoneel
Paul Van Ceunebroeck : ” De proloog van het verhaal speelde zich af in de Huisepontweg. te Kruisem. Na protest van SOW weigerde de bevoegde minister Guy Verhofstadt om de vergunning af te leveren voor de betonnering van deze steenweg.
Begin de jaren 90 vond het gemeentebestuur van Brakel dat de kilometerslange verbindingsweg tussen de dorpen Sint-Kornelis-Horebeke en Zegelsem een regelrechte schande was voor een fiere, moderne gemeente. Een krakkemikkige weg met plompe en scheve porfierknollen was hen een doorn in het oog. Liever dan de weg te herstellen, werd een stevig dossier klaargestoomd om de laatste oubolligheid in Brakel te vervangen door een effen betonbaan. Eind 1992 lagen de plannen uitvoeringsklaar en stonden de bulldozers om het hoekje om de kasseien op te scheppen.
Enkele (vooral jongere) Zegelsemnaren vonden dit een grote zonde en klopten uiteindelijk aan bij de toenmalige Stichting in de Kattestraat te Oudenaarde. In een memorabele hoorzitting pleitten wij in een tjokvolle Café de Drijhaard onomwonden voor het behoud en het herstel van de steenweg. Daar, tussen een meerderheid van tegenstanders en andersdenkenden, groeide het besef dat dit lot ALLE kasseiwegen in de streek te wachten stond.”
Een inventaris voor de Minister
Paul Van Ceunebroeck: “Unaniem besloten de bestuurders van SOW om het onderwerp globaal aan te pakken. Niet enkel de Haaghoek, maar ook al die andere bedreigde stroken wilden wij samenbundelen in een dossier. In enkele avondlijke vergaderingen met betrokken wieler- en wandelclubs uit de streek, tekenden wij alle nog bestaande kasseiwegen uit op een topografische kaart, in het totaal ongeveer 46 km. Samen stelden wij een summier bundeltje op met onze argumenten
En op 9 januari 1993 werden wij in Brussel op het kabinet ontvangen door Johan Sauwens, de Minister die bevoegd was voor Monumenten en Landschappen. Het voorstel viel direct in goede aarde bij een minister, die ons als oud-Wielewaler en wielerfanaat, bijzonder genegen was. Letterlijk zei hij: “Ik heb oor voor jullie vraag en vind het een uitstekend idee. Vandaag nog geef ik de opdracht door aan mijn Administratie om een volledig dossier hierover op te stellen. Jullie horen er zeker nog van…..”
Naar een definitieve erkenning.
Paul Van Ceunebroeck: ” Het kasseidossier werd opgesteld en afgehandeld door streekgenoot Geert Van der Linden. Het resultaat mocht gezien worden en omvatte, na wikken en wegen, nog goed 27 kilometer kasseiwegen.
Deze ultieme keuze werd in een Ontwerp voor Ministerieel Besluit gegoten en begon zijn lange weg naar de wettelijke bescherming.
Begin maart 1995 was het huiswerk af en werden wij door Het Nieuwsblad, de toenmalige organisator van de Ronde van Vlaanderen, op de Heizel uitgenodigd bij de persvoorstelling van de zoveelste Ronde.
Daar en toen ondertekende Minister Sauwens formeel het Ministerieel Besluit en op 25 maart 1995 verscheen het Besluit in het Belgisch Staatsblad: de klassering was een feit..”
Welke zijn de belangrijkste kasseimonumenten?
In het totaal omvat de lijst 25 kasseistroken, zowel vlakkere wegen als hellingen, verdeeld over 12 gemeenten (zie lijst in bijlage). Achteraf zijn daar nog de Lippenhovestraat (in Velzeke), de Lange Munte (in Scheldewindeke) en de Jagerij (in Mater) aan toegevoegd. Samen goed voor 28 stroken van 32 km.
Voor de nabije toekomst zie ik nog 2 nieuwe kandidaten: de Lange Ast in Huise en de heraangelegde Berg ten Houtte in Schorisse.
Zevenentwintig jaar later: wat als?…
De geklasseerde kasseiwegen hebben de Vlaamse Ardennen alvast geen toeristische windeieren gelegd. Sindsdien zijn deze wegen uitgegroeid tot een ware hype onder het zeer brede publiek. De Ronde is zonder meer de jaarlijkse wielerhoogdag in Vlaanderen en ver daarbuiten geworden.
De klassering had een enorme impact op het imago van de streek. Hierdoor ontstond een vruchtbare kruisbestuiving tussen de kasseiwegen en de wielerkoersen. Zonder die wielerklassiekers was deze erkenning er wellicht niet gekomen en anderzijds hadden deze koersen hun glans en glorie verloren zonder die cobblestones.
Sinds enkele jaren hangt boven de Lippenhovestraat, de eerste kasseistrook in de Ronde, een veelzeggend spandoek; “Hier begint de Ronde. De kasseien maken de koers !”
Met MOW als pionier en stormram
Paul Van Ceunebroeck: ” Dat de milieuvereniging MOW als voorganger en bezieler aan de oorsprong lag en figuurlijk meer dan één steentje bijdroeg tot de klassering, daar mogen wij allen fier over zijn.
Wij hopen dan ook dat dit natuur- en cultuurpatrimonium in perfecte toestand mag behouden blijven, tot eer en glorie van onze streek.
Laten wij voor altijd de authenticiteit van de Vlaamse Ardennen bewaren en koesteren en mogen de Kasseifeesten in Zegelsem nog lang een succesverhaal zijn en blijven.”
Ministerieel Besluit van 25 maart 1995
Volgende kasseiwegen, met inbegrip van de bermen vervat in het openbaar domein worden als monument beschermd en dit omwille van het algemeen belang, gevormd door de industrieel-archeologische, historische, wetenschappelijke en sociaal-culturele waarde:
Anzegem (Kaster) – Avelgem (Kerkhove)
1 Varentstraat, 2 km
Kruishoutem
- Nokere; Nokeredorpstraat, 0,3 km
- Wannegem-Lede: Huisepontweg en Wannegemdorp, 1,85 km
Oudenaarde
- Eine: Doorn, 1,65 km
- Melden: Steengat “de Koppenberg”, 0,4 km
- Volkegem, Mater, Ename: Holleweg, Kattenberg, Beaucarnestraat, Zwijndries, 2,75 km
- Mater: Ruiterstraat, 0,8 km
- Mater: Karel Martelstraat, Matersplein, Kerkgate, 2, 6 km
Kluisbergen
- Kwaremont; Broekestraat, Schilderstraat “de Oude Kwaremont”, 1,5 km
- Kwaremont: Ommegangstraat, 0,45 km
- Kwaremont; “Paterberg”, Paterbergstraat, 0,35 km
Ronse
- Ronse; Oude straat “de Oude Kruisberg”, 0,47 km
Maarkedal
- Etikhove: Donderij, Hof te Fiennestraat, 1,25 km
- Etikhove; Taaienberg, 0,5 km
- Etikhove: Steenbeekdries, Stationsberg, Mariaborrestraat, 1,9 km
16; Maarke-Kerkem: Eikenberg, 1,2 km
- Etikhove: Etikhoveplein, Etikhovestraat, Gieterijstraat, 0,4 km
Brakel
- Zegelsem: Sint-Ursmarusstraat, Teirlinckstraat, “Zegelsemdorp”, 0,8 km
- Zegelsem: Haaghoek 1,05 km
Horebeke
- Sint- Kornelis- Horebeke: Haaghoek, 0,85 km
Zwalm
- Sint- Denijs- Boekel: Molenberg, 0,25 km
- Dikkele: Brouwerijstraat, Dikkelsebaan, 0,25 km
Zottegem
- Velzeke; Paddestraat, 2,3 km
Geraardsbergen
- Geraardsbergen: Muur, 0,5 km
25. Moerbeke; Bosberg, 0,35km
Medaille voor hun verdiensten voor het behoud van de kasseien.
Twee ex-voorzitters (Paul Van Ceunebroeck en Marc De Jonghe) en een ex-medewerker uit die tijd (Robin Vanheuverswyn) kregen alle drie een medaille van Zegelsem overhandigd voor hun inzet door minister van staat Herman De Croo om het kasseipatrimonium te redden.
