Geraardsbergen. Maandagavond 30 januari ging de expo #StolenMemory van start met de inhuldiging van het standbeeld Betty Galinsky. Een eerbetoon van kunstenaar Koenraad Tinel aan zijn vermoorde Joodse pianolerares. Het standbeeld staat op 100 meter van een andere Joodse pianolerares, Isabelle Fischlowitz. Ze keerde uit Auschwitz niet terug. Ook de 91-jarige Simon Gronowski – een vriend van kunstenaar Tinel – woonde de plechtigheid bij. Ook ambassadeur Gilles Heyvaert was van de partij.
Simon Gronowski overleefde de Holocaust. Hij heeft wereldwijd toespraken over dit onderwerp gegeven. Simon werd in 1943 met zijn moeder en zijn zus door de Gestapo opgesloten in de kelders van hun hoofdkwartier in de Louizalaan te Brussel. Kort daarna werden ze naar de Dossinkazerne in Mechelen gevoerd. Vader lag in het ziekenhuis. Tot aan hun deportatie werden moeder en zoon opgesloten in erbarmelijke omstandigheden. Zijn zus werd er vijf maanden gevangen gehouden.
‘Joods zijn was een misdaad’
De toen 11-jarige Simon en zijn moeder konden ter hoogte van Borgloon uit de rijdende trein – het beruchte twintigste treinkonvooi die Joden van de Dossinkazerne naar het vernietigingskamp van Auschwitz-Birkenau voerde – springen en wisten zo aan een gewisse dood te ontsnappen. Zijn moeder werd later door de nazi’s vermoord. Simon dook de ganse oorlog onder. Zijn zus stierf later in de gaskamers van Auschwitz-Birkenau.
De 88-jarige kunstenaar Koenraad Tinel groeide op in een familie van muzikanten die in de Tweede Wereldoorlog met de bezetter collaboreerde. In 1944 vluchtte de familie Tinel naar Duitsland. Later vestigde Koenraad Tinel met zijn familie zich als smid, beeldhouwer en tekenaar in Gooik. Hij raakte bevriend met Simon Gronowski. Ze ontvingen samen in 2020 een eredoctoraat van de Brusselse universiteiten VUB en ULB. Maandagavond onthulde het duo het standbeeld Betty Galinsky.
Tijdens de officiële inhuldiging van het standbeeld zei Koenraad Tinel het volgende over zijn pianolerares Betty Galinsky: ‘Ze bracht mij de liefde voor muziek bij. Op een dag kwam ze niet meer. Later kwam ik te weten dat ze werd vermoord. Ik kon de pijn niet verdragen. Daarom maakte ik dit beeld.’ Simon Gronowski vulde zijn boezemvriend Tinel aan: ‘Mijn zus en moeder zijn vermoord omdat Jood zijn een misdaad was.’
Expo
Tot en met vrijdag 17 februari 2023 staat de reizende expo #StolenMemory op de Markt in Geraardsbergen. Deze tentoonstelling vertelt het verhaal van de slachtoffers uit de concentratie- en werkkampen aan de hand van hun afgenomen bezittingen. De expo wordt aangevuld met heel wat andere initiatieven die op een serene manier terugblikken op de Holocaust.
In een grote tentoonstellingscontainer worden talrijke sieraden, foto’s en documenten van slachtoffers van het nazisme getoond. Ze werden één voor één door de nazi’s in beslag genomen en vormen een schrijnend bewijs van het leed dat tijdens WOII werd veroorzaakt. De expo – opgezet door de Duitse stichting Arolsen Archives – houdt de herinnering aan dit stuk geschiedenis levendig maar gaat ook op zoek naar de familie van slachtoffers. De gestolen stukken kunnen zo terugkeren naar (de nazaten van) de rechtmatige eigenaars.
“Het is onze taak als gemeenschap om de herinnering aan de verschrikkingen uit de Tweede Wereldoorlog en de Holocaust levendig te houden, zodat zulke zaken nooit meer zouden gebeuren. Ook in Geraardsbergen was de impact van de oorlog en de Jodenvervolging groot. Wij zijn dan ook blij dat de expositie #StolenMemory naar Geraardsbergen komt”, zeggen schepen 
van Samenleving Kristin Vangeyte en schepen van Cultuur Ann Panis.
Voor meer info: https://www.geraardsbergen.be/stolenmemory
Julien Borremans