Geraardsbergen. De woorden van kersvers burgemeester Ann Panis zinderen nog na toen ze op de gemeenteraad van 28 november 2023 zei: ‘Elke keer als het begint te regenen in Geraardsbergen, houd ik mijn hart vast.’ Haar woorden galmden van de machteloosheid. De afgelopen dagen kon de burgemeester enkel vaststellen hoe hulpeloos we staan t.o.v. het wassende water van de Dender. Het enige wat de vele medewerkers en vrijwilligers konden doen, was het beste van zichzelf geven.
De afgelopen dagen maakte de Denderstreek na een periode van aanhoudende droogte kennis met de pijnlijke gevolgen van een overstroming. De klimaatmodellen tonen duidelijk aan dat de kans op overstromingen in de Dendervallei de komende jaren zal toenemen. Door de opwarming van het klimaat zal er meer regen op korte tijd vallen. De voorspellingen zijn niet nieuw, ze zijn zich intussen al aan het voltrekken.
Na de spectaculaire overstromingen van 2010 is er vrijwel niets veranderd in het Denderbekken. Heel wat mensen wijzen met een beschuldigende vinger naar het Milieufront Omer Wattez (MOW), maar het zijn vooral de verschillende overheden die boter op het hoofd hebben.
Rondstrooien van bouwvergunningen
De recente overstromingen in het Dender- en IJzerbekken hebben geleerd dat er meer ruimte voor water moet zijn. De afgelopen jaren werd er kwistig met bouwvergunningen in het rond gestrooid, zonder veel visie en aanpak. De open ruimte langsheen de waterlopen worden volgebouwd. Als we zien hoeveel woningen en wijken er de afgelopen 10 jaar zijn bijgekomen, dan moeten we wel beseffen dat dit een grote impact heeft op onze waterhuishouding en de droogteproblematiek. Een beleid rond ruimtelijke ordening is er niet.
‘Als je wijken blijft bijbouwen, waardoor andere wijken onder water lopen, dan krijg je dat aan de Geraardsbergenaar niet meer uitgelegd’, liet Bram De Geeter twee jaar geleden zich reeds in de gemeenteraad ontvallen. ‘De bouwprojecten aan de Vooruitzichtstraat en de Stadsweg getuigen van een schrijnend gebrek aan visie. Een groot stuk van Geraardsbergen is kwetsbaar gebied. Een visie op bouwen is meer dan nodig’, zei Bram De Geeter in een gesprek met Nuus.
Vlaams minister van Openbare Werken Lydia Peeters (Open Vld) liet al eens berekenen wat de schade zou zijn als er in Vlaanderen een waterbom zou vallen. De schade zou in de miljarden lopen en er zouden tienduizenden huizen door overstromingen worden getroffen. In de Dendervallei zou de schade bij grote hoeveelheden neerslag kunnen oplopen tot 1 miljard euro. Geraardsbergen zou mee het gelag betalen. Langsheen de Dender en de Molenbeek liggen heel wat huizen in overstromingsgevoelig gebied (zie: https://www.waterinfo.be/Watertoets )
Stuwen en sluizen
De nieuwe stuwen en sluizen zullen het probleem niet alleen oplossen. De Dender blijft een onstuimige rivier met een groot verval. Naast een goed onderhoud van de rivier, is de ontharding van de bodem van kapitaal belang. Daardoor zal het water minder snel naar de Dender worden gedraineerd. Het aanleggen van wachtbekkens zorgt ervoor dat het water ruimte krijgt, waardoor de rivier ontlast wordt. De Dender aan Vlaamse kant wordt niet meer uitgebaggerd omdat men geen blijf meer weet met het zwaar vervuilde slib. In Wallonië zijn er slibstorten langsheen de rivier. In Vlaanderen niet.
De erbarmelijke staat van de stuwen zorgt ervoor dat de waterhuishouding van de rivier onvoldoende kan worden geregeld. De stuwen stammen vanuit de negentiende eeuw en worden nog manueel bediend. De stuw van Geraardsbergen stamt van 1863. Na de overstromingen van 2010 beloofde de Vlaamse overheid om de stuwen en sluizen op de Dender te vernieuwen. Intussen werken de stuwen en sluizen in Wallonië computergestuurd. In Vlaanderen blijft het wachten op Godot.
De bevoegde overheden wijzen met beschuldigende vinger naar het Milieufront Omer Wattez die al jaren de werken tegenhouden. Maar wat hebben de bevoegde overheden ervan weerhouden om intussen een sluitend dossier in te dienen met een degelijk milieueffectenrapport? De procedure loopt tergend traag. Dit is niet de schuld van het MOW, maar van de Vlaamse overheid. In Wallonië verlopen dergelijke procedures een heel stuk sneller.
Denderbekken, een vat vol problemen
Vlaams minister van Openbare Werken Lydia Peeters maakt zich sterk dat we binnenkort een plan ‘ruimte voor water’ kunnen afkloppen, met verschillende scenario’s om de overstromingen in te dijken, zoals: het vernieuwen van bruggen, het verhogen van dijken en het aanleggen van bekkens stroomopwaarts van de steden. Peeters maakt zich sterk dit jaar nog een definitieve beslissing te nemen in het dossier om daarna ‘gerichte acties’ te ondernemen.
Na de overstromingen van 2010 zijn er drie Vlaamse ministers van Openbare werken geweest – Hilde Crevits (CD&V), Ben Weyts (N-VA) en Lydia Peeters (Open Vld) – die meer middelen en een strategische aanpak beloofden, maar na dertien jaar is daar amper iets van in huis gekomen.
Zelfs als het strategisch plan morgen wordt afgeklopt, dan zal het nog jaren duren vooraleer de werken resultaten zullen opleveren. Zo blijft het Denderbekken een vat vol problemen.
Julien Borremans
Lees ook:
Sluizen en stuwen in Geraardsbergen en Idegem in erbarmelijke staat