Ophasselt. Patrick Ruysschaert duwt de lijst van Uitgesproken Politiek (UP) voor de gemeenteraadsverkiezingen. Zijn slogan: ‘Zorg voor mens, dier en grond’. Daarom kiest hij bewust voor een zorgboerderij, kleinschalige landbouw, korte keten en kant hij zich tegen de mogelijke bouw van een kazerne in Schendelbeke. ‘De boeren zullen moeten worden ondersteund anders zouden ze wel eens geen matten voor de mattentaarten meer kunnen maken.’
Patrick Ruysschaert (60) is een zoon van een landbouwer en woont in Ophasselt. Hij is afkomstig van Lierde, maar heeft zich altijd met Geraardsbergen verbonden gevoeld. ‘Ik liep school in het Karmelieten. Nadien heb ik godsdienstwetenschappen in Leuven gestudeerd. Ik kreeg het aanbod om te doctoreren, maar in het Karmelieten lag een opdracht als godsdienstleerkracht klaar. Deze kans kon ik niet laten liggen.’
Zorgboerderij
In 1998 kocht Patrick en zijn vrouw een hoeve in Ophasselt. Hij heeft de hoeve helemaal zelf verbouwd. Een titanenwerk. Wie oude foto’s bekijkt en die vergelijkt met wat Patrick er heeft van gemaakt, staat versteld. ‘De hoeve is mijn levenswerk. Ze zal nooit helemaal af zijn, maar ik blijf er de rest van mijn leven aan werken.’
‘Intussen bewerkte ik het veld. Ik heb altijd interesse gehad in kleinschalige landbouw, korte keten en zelfvoorziening.’ Er lopen geiten, schapen, kippen, een zeug met een jong, enkele katten en een hond rond. Je proeft en ziet er de vruchten van de noeste arbeid, het bovenmenselijk doorzettingsvermogen en het ambacht dat Patrick zich geduldig heeft eigen gemaakt. ‘Geduld is een eigenschap die zich op lange termijn beloont, net als traagheid.’
Patrick werd in 2001 officieel landbouwer en in 2011 gaf hij zijn job in het onderwijs op. ‘De verbondenheid met mijn grond is een belangrijke drijfveer. ‘Grond verbonden bezielt leven als een bescheiden rentmeester’, vormt één van de grondgedachten van deze hoeve. Draag zorg voor de grond die je gebruikt, want je zal die moeten doorgeven.’
In 2004 startten Patrick en zijn vrouw met een zorgboerderij. ‘Tot vijf jaar geleden vingen wij leerlingen op die voor een tijdje uit de school werden gezet. Deze leerlingen kwamen dan op de boerderij werken. Dat moest hun schooltraject vervangen. De laatste vijftien jaar zien we dat dergelijke kortlopende trajecten steeds langer worden. Ook zagen we dat de leeftijd van de time-outjongeren steeds jonger worden. Op het einde kregen we leerlingen over de vloer die amper twaalf jaar en schoolmoe waren. Deze jongeren leefden soms in erbarmelijke omstandigheden en waren moeilijk in een schoolsysteem te vatten. De kansarmoede ligt hier ook hoog in deze streek. Er is hier een groeiende onderstroom van kansarme jongeren die op steeds jongere leeftijd afhaken.’
Handarbeid werkt therapeutisch
‘Hier op de boerderij werd hen een zinvolle dagbesteding aangeboden. Daarna waren de jongeren weer gemotiveerd om terug naar school te gaan. Hier op de boerderij kwamen ze tot rust. De laatste jaren hebben we de zorgboerderij afgebouwd. Het werd ons te zwaar. We werkten vanuit de boerderij naar een re-integratie in de school, maar dat werd steeds moeilijker.’
Patrick en zijn vrouw hebben heel wat time-outjongeren over de vloer gehad, maar hebben er nooit 1 euro als onkostenvergoeding voor gekregen. ‘Integendeel. Sommige jongeren kwamen hier zonder eten toe. ’s Middags gaven we ze dan te eten. Gelukkig had ik flink wat jaren in het onderwijs gewerkt en wist ik wel van wanten. Maar soms moesten we wel passen omwille van de problematiek. We konden ze niet aan een diploma helpen, maar wel een positieve ervaring meegeven. Het is wel bedenkelijk dat ze op school geen antwoord wisten op deze problematiek. Soms ging het dan zover dat we vanuit de professionele opvang- en 
begeleidingscentra ook een vraag tot time-out kregen omdat jongeren daar in een onnatuurlijke omgeving zitten.’
‘Een zinvolle dagtaak heeft een grote therapeutische waarde. Ik deed samen met de jongeren het werk op de boerderij en op die manier bracht ik hen spontaan heel wat waarden en normen bij. In onze maatschappij wordt neergekeken op handenarbeid. Maar werken met de handen maakt al miljoenen jaren deel uit van het bestaan van de mens.’
Kleinschalige landbouw
‘Maar net als in de zorgsector wordt in de landbouw het kleinschalige niet gewaardeerd. Als je ecologisch aan landbouw wil doen, heb je al een grotere schaal nodig, wil je rendabel zijn. Mijn boerderij is eigenlijk te klein om van te leven. Intussen verbouw ik mijn boerderij zelf. Er is nog geen stielman over de vloer geweest.’
Omwille van zijn verbondenheid met de grond, kant Patrick Ruysschaert zich tegen de komst van de kazerne in Schendelbeke. Bovendien is hij niet te spreken over de gang van zaken van de laatste zes jaar. ‘Ik ben de achterkamerpolitiek moe. Ik zit ook in de landbouwadviesraad. We mogen daar wel onze zeg doen, maar we hebben zeker niet de indruk dat we inspraak hebben. Er wordt zelf geen advies geformuleerd over datgene wat wij zeggen. Binnen de landbouwraad was iedereen tegen de komst van de kazerne, maar we hebben niet de indruk dat dit door de schepen van Landbouw op het stadhuis is gezegd. De schepen zit er tijdens de landbouwraad voor spek en bonen bij. Bovendien konden wij maar pas binnen de landbouwraad een advies over de kazerne formuleren als de kandidatuur reeds was gesteld.’
‘Wat betreft het Landschapspark hebben we ook onze bedenkingen geformuleerd zonder dat we gehoord werden. Uiteraard zijn we niet tegen het Landschapspark Vlaamse Ardennen, maar we willen er wel aan toevoegen dat de landbouw een essentieel onderdeel van het landschap vormt. Zonder boeren is er geen landschap. Ik hoed mij voor een éénzijdige invulling van de natuur. Bovendien is het door Europese regelgeving onmogelijk geworden om monoculturele landbouw te organiseren. Er moet veel meer diversiteit zijn. Dat maakt het boerenleven nog moeilijker.’
Mattentaarten
‘De strikte landbouwpolitiek heeft ook invloed op de mattentaarten. Want als je de boeren niet meer faciliteert om hun boerderij te behouden, dan doen ze hun melkkoeien weg. Geen melk betekent ook geen mattentaarten meer. De boeren die hun matten nog zelf maken, kan je op één hand tellen. De boeren zullen moeten worden ondersteund anders zouden ze wel eens geen matten voor de mattentaarten meer kunnen maken.’
Patrick Ruysschaert schuift enkele prioriteiten naar voor. ‘De kazerne zal voor een veel te grote druk op de landbouw en de omgeving zorgen. De landbouw is en blijft een strategische factor en verdient de nodige ondersteuning, niet enkel met woorden. Tot slot: de stad Geraardsbergen kan ook een zorg naar time-outjongeren op zich nemen door ze tijdelijk tewerk te stellen in o.a. de groendienst.’
Julien Borremans