114 jaar geleden denderde in Oosterzele de eerste stoomtram van de lijn Gent — Geraardsbergen. Het deel Merelbeke — Herzele van de tramlijn 276 Gent — Geraardsbergen werd geopend op 23 juni 1907, de lijn Herzele — Geraardsbergen op 1 mei 1912. De lijn werd ge ëxploiteerd door ‘S.A. de Chemins de Fer Provinciaux’, opgericht in 1900. De tramlijn was voor de Oosterzelenaars van groot belang en deed het aantal pendelaars gevoelig stijgen. Gent en Geraardsbergen werden ineens voor iedereen gemakkelijker bereikbaar. In het woon- en werkverkeer speelde de stoomtram een grote rol, veel Oosterzelenaars moesten pendelen. Weinigen hadden in 1907 een automobiel, het ‘stalen ros’ zoals het steevast in die tijd werd genoemd. Het totale traject Gent — Geraardsbergen, in 1925 voltooid, was 41 km lang. Tot 2 oktober 1954 ‘tramden’ de Oosterzelaars naar Gent, Geraardsbergen. (Reporter 17, foto’s Danny De Lobelle).
Moortsele tramstraat oude brughoofd over de spoorweg
Lijn 376 Gent — Geraardsbergen had haltes in Gent — Zwijnaarde — Merelbeke — Lemberge — Bottelare — Moortsele — Oosterzele — Sint — Lievens — Houtem — Herzele — Sint — Lievens — Esse — Steenhuize-Wijnhuize — Ophasselt — Hemelveerdegem — Schendelbeke — Deftinge — Nederboelare — Geraardsbergen. Op een lijst van 3 mei 1926 staan de haltes in Moortsele en Oosterzele vermeld. De tram hield in Moortsele halt aan het station. In Oosterzele waren er haltes in de Meerstraat, Tramstation, Vredegerecht, Smissenbroek en Heistraat. De lijst is in het Frans! opgesteld. Het traject in Moortsele kruiste de Moortselestraat (Tramplein, Wellington) en liep naar Hoek — ter — Hulst, Meerstraat (Caf é De Tramstatie), Voordries (notaris Bouckaert), Groenweg, Geraardsbergsesteenweg (caf é Richard Librecht), Roosbloemstraat, Heistraat (caf é Schreyen), Boekhoutstraat, Houtemstraat.
Opmerkelijk: in Oosterzele was er een los- en laadplaats gelegen tussen de Voordries en de Groenweg, verschillende sporen maakten het kruisen mogelijk. Vandaar de benaming ‘Oosterzele Station’ op de lijst. De volledige tramrit Gent — Geraardsbergen duurde ongeveer 1 uur 35 minuten, Gent — Oosterzele: ongeveer 35 minuten. Men kon aan Gent — Sint — Pieters de tram nemen om 6 u 15, 8 u, 10 u, 12 u, 14 u, 16 u 25, 18 u 15, 20 u 25, 22 u 15. Op de tram was er plaats voor een 60- tal personen, er waren 24 zitplaatsen. De tram had een gemiddelde snelheid van 30 km per uur, als de wind mee zat haalde men soms 70 km per uur.
Oosterzele oud trambaan omgeving korte ambachtstraat
Oosterzelenaars Bockstaele (baanwerker) en Verbanck (tramconducteur, wattman) waren tewerkgesteld bij de maatschappij. Er was een speciaal dienstreglement voor de wattman. Een controleur droeg een badge (tweetalig), de kostuums waren voorzien van een ‘ épaulette’ (schouderversiering). In de tram zag je bordjes met sortie de secours — nooduitgang, schuif door aub, en stel je dat nu voor ‘Verboden te spuwen’. Er werden ook legitimatiekaarten uitgeschreven en op de foto zie je hoe er een tramticket Tramways Gand er uitzag. Een ticket kostte 15 cent.Tijdens WO I werd de lijn Merelbeke — Geraardsbergen in 1917 opgebroken. De lijn Merelbeke — Herzele werd heraangelegd in 1921 en heropend op 9 april 1921. De lijn Herzele — Geraardsbergen werd opnieuw ingereden op 1 oktober 1921. De exploitatie viel nu in handen van de ‘Nationale Maatschappij voor Buurtspoorwegen’. De lijn Merelbeke — Sint — Lievens — Houtem werd gesloten op 2 oktober 1954, de lijn Sint — Lievens — Houtem — Geraardsbergen op 15 december 1955.
Uit een verslag van de NMBS van 1903 blijkt dat men rekende dat de helft van de bevolking van Oosterzele gebruik zou maken van de tram, zeg maar 1.425 van de 2.851 inwoners ‘(begin twintigste eeuw). We citeren: ‘Er wordt een aanzienlijke opbrengst ‘reizigers’ verwacht wegens de dichtheid der bevolking, het belang van de markten van Gent, Herzele, Geraardsbergen en van de jaarmarkt in Sint — Lievens — Houtem, Oosterzele en Herzele en omwille van het feit dat de mensen van ‘den buiten’ nu vlotter toegang krijgen tot Gent, ter hoogte van de kazerne van het ‘paardenvolk’. Er werden ook steenkool, landbouwproducten en bouwmaterialen vervoerd. De tram stopte op vaste plaatsen om water op te slaan. Er was nooit elektrische tractie. Op de lijn Merelbeke — Herzele werden drie stoomwagens, twaalf voertuigen voor reizigers, drie pakwagens en twee ëntwintig goederenwagens ingeschakeld.
Op 3 oktober 1954 kwam er een einde aan de tramlijn. De opkomst van de bussen betekende het einde van de ‘boerentram’, zoals die ook in de volksmond werd genoemd.
Oosterzelenaars die zich richting Gent of Geraardsbergen willen verplaatsen nemen de lijn 49 Gent — Sint — Pieters — Herzele — Geraardsbergen. De rit van Oosterzele — Dorp naar Gent duurt 31 minuten, van Oosterzele — Dorp naar Geraardsbergen 48 minuten. Reporter 17
oude tram uilekot Herzele trambaan Sint Lievens Houtem richting Herzele
Sint Lievens Esse tramstel plaats Merelbeke