De Slag om Gijzenzele en Kwatrecht werd één van de hardnekkigste veldslagen uit de Tweede Wereldoorlog. De verliezen waren langs Duitse zijde het grootst. De geschiedenisboeken maken er weinig of geen gewag van, de Duitsers kregen de meeste tegenstand in Gijzenzele en Kwatrecht.
Van 19 mei tot 21 mei 1040 werd er in Kwatrecht en Gijzenzele hevig gevochten. De meeste gesneuvelde Belgische soldaten waren prille twintigers. Gijzenzele en Kwatrecht maakten deel uit van de verdedigingslinie die vanaf de Bovenschelde te Kwatrecht tot aan de Leie bij Astene vijandelijke aanvallen moest afweren.
Het begin van de Tweede Wereldoorlog ligt 82 jaar achter ons, de strijd om de herinnering eraan, of de lessen die we er al dan niet uit kunnen trekken, is in Gijzenzele en Kwatrecht nog niet voorbij. Elk jaar opnieuw brengt men in Kwatrecht en in Gijzenzele hulde aan de piepjonge soldaten die in Gijzenzele en Kwatrecht sneuvelden. Men focust zich op de soldaten die de oorlog niet hebben overleefd. In Gijzenzele en Kwatrecht blijft men aandacht vragen voor de Tweede Wereldoorlog. Daar zijn veel goede redenen voor. Het is precies 82 jaar geleden dat de Slag om Gijzenzele/Kwatrecht plaats vond. De gebeurtenissen op 19, 20 en 21 mei 1940 blijven 82 jaar later nog altijd in het collectieve geheugen hangen. WO II had ook een grote invloed op de Gijzenzeelse en Kwatrechtse samenleving. De herinnering aan de gruwel blijft in Gijzenzele met het oorlogsmuseum en de Halve Maanroute vers in het geheugen liggen. De Tweede Wereldoorlog was in Gijzenzele en Kwatrecht een oorlog die drie bangelijke dagen werd uitgevochten maar ook in de geesten van de bewoners.
Elk jaar opnieuw wordt men tijdens de plechtigheden overvallen door een indrukwekkende stilte. Die stilte heeft telkens weer het effect van ‘De Schreeuw’ van Edvard Munch. Telkens opnieuw een uitroep: hoe kon dat in godsnaam mogelijk zijn? Piëteit voor de oorlogsslachtoffers, er heerst ontzag en bewondering voor de soldaten die in WO II vochten voor onze vrijheid. De soldaten hebben er een offer gebracht ter verdediging van de waarden die dierbaar zijn aan ons vaderland. Ook dat toont de herdenkingen. In veel families zijn nog altijd sporen te vinden die herinneringen aan de Tweede Wereldoorlog, een donkere periode uit de geschiedenis. Foto’s, portretten, als een soort schrijn, dat van generatie tot generatie wordt overgeleverd. Als je ziet welke impact WO II heeft gehad op onze samenleving, op onze waarden en normen, dan kun je toch niet indenken dat men zou ophouden met de herdenking van de Slag om Gijzenzele en Kwatrecht. De oorlog blijft volledig onverwerkt verleden. En juist omdat dat verleden zo belangrijk is voor het heden, blijft het in Gijzenzele en Kwatrecht alle aandacht waard.
Drie dagen bulderden de kanonnen in Gijzenzele en Kwatrecht. De Duitse aanvalsplannen voorzagen een snelle opmars. De verliezen langs Duitse zijde waren het grootst. Er sneuvelden 10 officieren, 214 onderofficieren en soldaten. In Gijzenzele sneuvelden 24 Belgische soldaten. In Kwatrecht kwamen 35 Belgische soldaten om. Tijdens de Duitse verovering van België sneuvelden op die 18 dagen tijd 5.481 Belgische soldaten, de helft van hen aan de Leie. Zo’n 6500 burgers stierven door het oorlogsgeweld. In Gijzenzele viel één burgerslachtoffer.
Uit de verslaggeving van majoor en commandant Desprets blijkt de afschuwelijke gruwel. Dat er hevig werd gevochten, blijkt uit het naslagwerk ‘Slechts drie dagen hebben de kanonnen gebulderd’. De bewoners van Gijzenzele en Kwatrecht moesten vluchten voor het geweld. Pas toen van hogerhand het bevel kwam zich terug te trekken, verlieten de vijfde en zesde linie de stellingen van het ‘Bruggenhoofd Gent’. De herinneringen aan de gebeurtenissen van mei 1940 mogen niet verloren gaan. De nagedachtenis eren van hen die voor onze vrijheid gestreden hebben en waarden van vrede en vrijheid verdedigden. (mvdv, foto’s ddl)
