Zottegem, 18/03/2017: Toneelkring ’t Rad uit Elene brengt met het stuk ‘Zwaluwen’ hulde aan Pieter Magerman, een toneelauteur van eigen bodem die op 6 april 125 jaar geleden geboren werd. De voorstellingen gaan door op de hoeve ’t Alkeveld, Steenbekestraat 6 te Zottegem-Velzeke.
Pieter Magerman is een Zottegems auteur die op 6 april 1892 geboren werd in Brussel en door zijn grootmoeder opgevoed werd in Zottegem. Zoals je in een korte beschouwing van Danny Lamarcq (zie onder dit artikel, nvdr) kunt lezen werd Pieter een toneelfreak niet alleen voor het spel maar ook in het schrijven van werken.
Chris De Saveur, bezieler van ’t Rad: Danny Lamarcq merkt terecht op dat een meesterwerk als “Zwaluwen” de erkenning niet kreeg die het meer dan verdiende. Daarom zijn wij met ’t Rad gelukkig dat wij dankzij de creativiteit van Eric Meirhaeghe dit prachtig en karaktervol werk kunnen opvoeren. Deze productie wil dan ook een hulde zijn aan een van de weinige auteurs die Zottegem rijk is.
Door de stad werd hij al gehuldigd met een plein naar zijn naam. 6 april 2017 zou Pieter 125 jaar geworden zijn en nu willen wij hem eren met de productie van zijn beste werk. Pieter had uit zijn huwelijk vier kinderen, drie zonen, Julien, Adriaan en Albert en één dochter, Godelieve. De zonen zijn overleden.
De dochter die in Gavere woont, vindt het een grote eer dat zij getuige kan zijn van een opgevoerd werk van haar vader. Ook de weduwe van zoon Albert en de kleinkinderen van Pieter zullen aanwezig zijn op de première van zijn meesterwerk.
De voorstellingen gaan door op de hoeve ’t Alkeveld, Steenbekestraat 6 te Zottegem-Velzeke.
Vrijdagen 24 en 31 maart om 20 uur
Zaterdagen 25 maart en 1 april om 20uur.
Zondag 26 maart om 18 uur.
Uiteraard gaat de voorstelling door in een verwarmde loods en er is natuurlijk ook de gezellige caf étaria van ’t Alkeveld.
Toegang 8 euro of 6 euro voor kinderen tot 12 jaar.
Reserveren kan bij alle leden of op radreservaties@gmail.com of 09/360 80 23 na 19uur.
De zwaluwen of de seizoenarbeiders zijn: Jürgen Soetens, Lut De Backer, Merel De Cock, Senne Van Audenhove, Liliane Batjoens, Chris Demets, An Hellemans, Chris De Saveur, Jade De Meyer, Mieke Leroy, Wim Van den Neste, Patrick De Schrijver, Germain Bonne, Mieke Jaenen, Lobke De Clercq en Hans Van Herrewege.
Danny Lamarcq (cultuurfunctionaris Zottegem) over Pieter Magerman
Pieter Magerman wilde de Zuid-Oost-Vlamingen een geweten schoppen
125 jaar geleden werd in de Brusselse herberg ‘In den Spijtigen Duvel’ Pieter Magerman geboren. De zuigeling, oudste van tien kinderen, werd uitbesteed bij zijn grootouders in de Zottegemse volksbuurt ’t Eindeken.
De jonge Magerman groeide er op tussen paupers en kleine lieden, tussen arbeiders en seizoengasten, tussen volk dat altijd weer balanceerde op de grens van niet genoeg of te weinig, tussen mensen die te veel verdienden om van honger dood te gaan, maar te weinig hadden om echt te leven. Dit miserabilisme zal bij Magerman diepe littekens nalaten en zijn werk kleuren en bepalen.
Magerman loopt school in Zottegem en Ronse. Tijdens zijn humaniora breekt de Eerste Wereldoorlog uit en worden de scholen gesloten. Met een aantal studenten richt hij de jongerenclub ‘Pro Flandria’ op die zich met onderwijs en toneel bezighoudt en waaruit de toneelkring ‘Klimop’ groeit.
Want van kindsbeen af is Magerman bezeten door het toneel. Als schooljongen gaf hij met een van Sinterklaas gekregen marionettenspel voorstellingen voor zijn vriendjes. Wat later struinde hij de streek af met een poppenspel en leerde hij de kinderen de heerlijke wereld van het sprookje kennen. En vrij vlug probeerde Magerman zelf zijn verhalen te schrijven.
In 1920, Magerman was intussen getrouwd, wordt hij actief lid van de Zottegemse rederijkerskamer ‘De Suyghelingen van Polus’. Drie jaar lang staat hij er op de planken en krijgt hij de kneepjes van het vak onder de knie.
Vanaf 1924 begint hij aan een ongelooflijk ritme toneelwerken te schrijven. Zijn eerste stukken missen dramatiek en karaktertekening, maar stilaan ontdekt Magerman zijn ware roeping: het schetsen van de sociale wantoestanden, het oproepen van de denk- en leefwereld van het koerkesvolk, van de trimards en de keuters.
‘Trekvogels’, later uitgebreid en als ‘De Zwaluwen’ uitgegeven en opgevoerd, geldt als typevoorbeeld. Hij penseelt er met trillende pen de ellende van de Vlaamse seizoenarbeiders die in het verre Frankrijk hun schamel brood verdienen, die zwoegen en zweten en meer beest dan mens terugkeren. ‘Drinken en werken. Slaven … Slaven. En werken. En drinken. Vooral den drank (…). Als ik bij u te vrijen kwam stond ik subiet in uw pere’s gratie. Weet ge ’t nog? Ik had ’n flesch bij. En daarom — om de flesch — werd ik mee open armen ontvangen. En gij geleverd. Voor de beesten moet ge bliekjes geven. Voor de franschmansdochters ’n flesch jenever!’ , klaagt Magerman aan.
Maar ook de betutteling van de oudjes in het bejaardentehuis (‘Betaaldag’), het bijgeloof (‘Octaaf, de piskijker’) en zoveel andere kleine kantjes van het onrecht dat de kleine man werd aangedaan, probeert Pieter Magerman op te roepen en aan te klagen.
Is de werkelijkheid te ruw? Schrijft Magerman te rauw? Zijn werk wordt in elk geval weinig opgevoerd. ‘De Vlaamse dramaturg der proleten’, de man die Zuid-Oost-Vlaanderen een geweten wilde schoppen, krijgt niet meer dan een voetnoot in de literatuuroverzichten.
Danny Lamarcq
———————-
De Zwaluwen vormen mee het geweten van Vlaanderen
‘De Zwaluwen’ moet iedereen gelezen hebben. Net als ‘A Travers les Flandres’ van August De Winne, liefst de originele uitgave uit 1902 met een voorwoord van Edward Anseele. En net als ‘Aan de voet van het Belfort’ van Achilles Mussche en ‘Hard Labeur‘ van Reimond Stijns. Doe er ook maar een reeks rauw werk van Cyriel Buysse bij.
Het zijn stuk voor stuk werken die het best in een gitzwarte band worden ingebonden. Zo zwart als die bladzijde van onze geschiedenis, zo zwart als het trieste Arm Vlaanderen dat ze in het aangezicht van de lezer gooien.
Erg confronterend. Het zet ons met de voetjes op de grond.
De Winne, Mussche, Stijns, Buysse, Magerman, … het zou verplichte lectuur moeten zijn.
D.L.