Gavere — Scheldewindeke: Honderd jaar geleden begonnen de Duitsers in Dikkelvenne met de aanleg van een van de eerste verharde vliegvelden ter wereld. “De luchthaven was het decor van de grootste vliegramp tijdens WO I”, weet Gaverling Jean-Marie Schepens, die net een boek over dat vliegveld heeft gepubliceerd. (tekst Jean Marie Schepens foto VV Gaverland en DDL)
100 Jaar “Vliegplein” Scheldewindeke — Dikkelvenne herdacht in boek “Nog drie uur vliegen naar Londen”
Voorzitter Jean-Marie Schepens van VVV ’t Gaverland steekt van wal. Het vliegveld lag op de grens van Scheldewindeke en Dikkelvenne, langs de huidige kasseiweg de Lange Munte. Het hoofdkwartier, de loodsen, het radiostation en de opslagplaatsen voor munitie lagen in Scheldewindeke, maar de start- en landingsbanen lagen op het grondgebied van Dikkelvenne.
De Duitse reuzenbommenwerpers met 42,20 m spanwijdte die mikten op Londen, Parijs en Noord-Frankrijk, hadden W.O. I in het voordeel van de Duitsers kunnen doen kantelen, maar hun motoren stonden niet op punt en ook de communicatie was niet perfect. Zo stortten drie op vier Riesen neer die in de nacht van 9 op 10 mei 1918 deelnamen aan een missie naar Londen. Ze negeerden de instructies die het landen verboden in de dichte mistlaag boven de landinsgbaan van het vliegveld te Scheldewindeke-Dikkelvenne.
Dat gebeurde ironisch genoeg op Onze-Lieve-Heer-Hemelvaart, naar de hemel waren ze inderdaad wel letterlijk. Het was de grootste crash in W.O. I. Het was ook het keerpunt: de Duitse legerleiding besloot niet verder te investeren in de reuzenbommenwerpers. Hun effect stond niet in verhouding tot investering in infrastructuur en troepen. Deze verhalen waren in grote lijnen al verteld door Jacques De Vos en Lucien De Smet (Oosterzele in de twee wereldoorlogen) en door Piet Dhanens (Een eeuw luchtvaart boven Gent), maar Marton Szigeti, een Duitse kenner van de historische (militaire) lichtvaart, bracht een schat aan nieuw beeldmateriaal en ook technische en nieuwe persoonlijke gegevens bij elkaar uit 20 jaar opzoekingen in archieven en bij de nazaten van de piloten.
Jean-Marie Schepens vertaalde en voegde de lokale beleving van de site erbij en dat resulteerde in een mooi boek van beide schrijvers. De vorm is liggend A4 omwille van de spanbreedte van de reuzenvliegtuigen. Het hardcoverboek van 120 bladzijden biedt u de toegang tot 233 originele foto’s en documenten over deze speciale geschiedenis uit W.O I. met lijnen naar de huidige tijd en mensen, o.m. via de recente herdenkingen in theatervorm op locatie aan de Lange Munte in Scheldewindeke en de expo in De Poort, Markt 1 in Gavere (tot 31/8/2017), waar u ook het boek kunt kopen tegen 29 €, een uitgave van de VVV ’t Gaverland, met de bijzondere medewerking van Antoine De Smet, en gesteund door POLS, Platform Overleg Leie Schelde.
Jean-Marie Schepens
Het is niet alleen als voorzitter van de Gemeentelijke Adviesrand voor Erfgoed en Toerisme, ’t Gaverland, dat Jean-Marie Schepens ( Asper, 1946) zijn bijdrage voor dit boek schreef over een relatief onbekend stuk plaatselijke geschiedenis dat grote gevolgen had kunnen hebben. Maar zowel als ex-leraar Engels en Duits als priv é is hij ook gevat door Europa, dat zich zelf machteloos maakt(e) door zijn steeds weerkerende oorlogen. Altijd is hij ook geïnteresseerd in menselijke verhalen met in deze geschiedenis als een staaltje van menselijke durf, vernuft én hoogmoed.
Marton Szigeti
Marton Szigeti (Dusseldorf, 1963) begon aan het einde van de jaren 1970 met opzoekingswerk over de luchtvaartgeschiedenis van zijn geboortestad. De ontmoetingen en belevenissen in zijn zoektocht naar tijdsgetuigen en oorspronkelijke documenten ontwikkelden zich tot een passie en professionaliteit. Van 1993 tot 2016 was hij hoofddocumentalist voor drie bekende luchtvaartmagazines, waarna hij zich nog louter concentreerde op bijdragen over de geschiedenis van de luchtvaart, in 97 verhalen tot nu toe. In vakkringen is hij berucht als meedogenloze opruimer van sprookjes en legenden.
Terreinprospectie in de regio ten zuid-oosten van Gent
De Duitsers hielden een snelle, maar zorgvuldige prospectie van het gebied rond Gent in de tweede helft van 1917 om de zware en grote reuzenbommenwerpers te huisvesten en te laten opstijgen en landen. De foto’s tonen Duitse officieren op verkenning met de gemeentesecretaris van Dikkelvenne, Oscar De Wilde (Beerlegem 1870 – Dikkelvenne 1930). De Duitsers kozen voor een landbouwplateau in de zuid-westhoek van Scheldewindeke (Oosterzele) en in de noord-oosthoek van Dikkelvenne, in het gehucht Boechoute (Gavere).
Alles weg voor het vliegveld: De Koortskapel in Boechoute-Dikkelvenne …
In 1603 had een zeeman beloofd een beeld van en voor Onze-Lieve-Vrouw te maken als hij een storm overleefde. Zo geschiedde. Hij hing het beeld in een boom in de wijk Boechoute (Dikkelvenne) aan de grens met Dikkele (Zwalm), maar in 1630 werd voor dat beeld een kapelletje gemetseld. De Duitsers braken deze eeuwenoude kapel af voor de aanleg van het vliegveld. In 1920 bouwde Serafien Denijs het opnieuw op samen met de omwonenden. Hij voldeed daarmee aan een belofte. Het afbreken van de Koortskapel zou volgens lokale voorspellers de straf van God en Maria afroepen over de Duitse afbrekers.
Het huisje op hoek van de Lange Munte en de Schapersstraat was ooit een wachtpost aan het begin van de dreef naar het Blauw Kasteel
Het ontstaan van het “vliegplein” van Scheldewinde-Dikkelvenne
In de lente van 1917 begonnen de voorbereidingen voor de aanleg van het vliegveld van Scheldewindeke-Dikkelvenne. Het Blauw Kasteel, das “Blaue Kastell” in het Duits, werd heringericht om er 20 tot 25 officieren met hun ordonnansen te laten logeren. In de directe omgeving werd ook onderkomen gezocht in huizen en barakken voor ongeveer600 man.
Er werd een spoor gelegd vanaf het vliegvelddeel aan de Lange Munte-Schaperstraat-Munckbosstraat tot in Balegem, een aftakking vanaf de hoofdlijn Zottegem-Scheldewindeke, om munitie, voertuigen, wisselstukken en bouwmaterialen te kunnen aanvoeren. Men voorzag er ook in stroomgeneratoren voor nachtverlichting, telefoonleidingen, een radiostation, onderaardse benzinetanks en een munitiebunker.
De loodsbouwfirma demonteerde de ijzeren vliegtuigloods in Gistel om ze opnieuw op te bouwen naast de door bomen omzoomde oprit naar het Blauw Kasteel. Om verdere bergruimte te scheppen, bouwde men twee extra houten veldloodsen van 25 op 75 meter voor de R-toestellen. Het nodige hout werd aangevoerd uit Alt-Auz aan het Oostfront en het ijzer kwam van de ijzerfabriek in Valenciennes.
