Karel De Pelsemaeker, 23/02/2018 – Omdat Geraardsbergen deel uitmaakte van het ‘Debattenland’, in het Frans ‘Terre des D ébats’ geheten, dat was een gebied waar voortdurend welhier of daar een veldslag bezig was.
Deze ge ëscaleerde conflicten werden bevochten tussen de graafschappen Vlaanderen, Henegouwen en het hertogdom Brabant. We kunnen het debattenland ongeveer situeren vanaf Edingen tot Doornik, maar hevig rond Geraardsbergen, Lessines, Flobecq en Lahamaide. Tijdens deze conflictensituatie veroverde graaf Bodewijn VI het gebied tussen Schelde en Dender: hierdoor werd Geraardsbergen een grensplaats. Om de groei van deze kleine woonkern te stimuleren eiste de graaf een stuk grond van een zekere Geraard van Hunnegem op, hij schonk aan zijn jonge stede die hij in 1068, op de heuvel van de Oudenberg stichtte, een vrijheidskeure. Daarin stonden rechten voor de inwoners van de nieuwe stad, die destijds verre van onbetwistbaar waren. De gevolgen ervan waren groot voor die nieuwe kleine stede, die de grens vormde tussen het hertogdom Brabant en het graafschap Henegouwen.
De krakelingenstoet, zo werd ons op maandag 19 februari tijdens een vergadering verteld, zal dit jaar, dieper ingaan op de lange geschiedenis van de stadskeure en de aantrekkingskracht die deze vrijheden hadden op diegenen die in de nieuwe stad kwamen wonen.Tegelijkertijd zal er in de optocht uitgebeeld worden hoe de stad gedurende de voorbije 950 jaar is omgegaan met vrijheid en gevangenschap. De geschiedenis van de Oudenbergstede is grote wisselwerking geweest tussen verschillende overheersers en de wil van de hovelingen om hun grenzen van vrijheid te verleggen; zelfs vandaag nog is dit thema hoog aan de orde.
— Overal, maar zeker ook bij ons aan de grenzen van Hengouwen, Vlaanderen en het hertogdom Brabant, zijn mensen steeds op zoek geweest naar een beter, vrijer leven. Onder andere in 1068, toen kwamen mensen naar Geraardsbergen omdat ze hier bijzondere vrijheden kregen. In de zestiende eeuw trokken Vlamingen naar de Noordelijke Provincies in hun vlucht naar godsdienstvrijheid; in de negentiende eeuw zochten anderen dan terug hun ‘economisch heil’ aan de andere kant van de oceaan, o.a. in Vera Paz (= Midden-Amerika), of later ook in Noord en Zuid-Amerika, in Noord-Frankrijk en Walloni ë. Tijdens de Wereldoorlogen sloegen mensen op vlucht voor het oorlogsgeweld; ook vandaag trekken hiervoor miljoenen mensen ver weg van huis, telkens op zoek naar een beter en vrijer leven: ook dit zal heel kosmopolitisch in de krakelingenoptocht van 2018 worden uitgebeeld! —
Geraaraadsbergen bezit, in het huidige Belgi ë, de oudste stadskeure in Vlaanderen. De oudste van het land zit in de Naamse stad Hoei (Huy in het Frans) en daar noemt een stadskeure ‘ une charte’: “La charte de Huy ‘1066’ et la première charte europ énne des liber és!” schreeuwt men daar hoog vaneen toren. Het Greraardsbergse vrijheidsdocument is amper twee jaar jonger schreeuwen wij van hoog op de Oudenberg. Maar helaas, Hoei kreeg zijn charter nadat het in 1053 door de Graaf Boudewijn V van Vlaanderen ( de vader van Boudewijn VI van Vlaanderen) werd overvallen en platgebrand: ‘La ville de Huy qui avait ét é brûl ée par le comte de Flandre en 1053’, staat daar geboekstaafd. De krakelingenstoet 2018, zal bijgewoond worden door Koning Filip en Koningin Mathilde. Het koningspaar zal de stoet vanop de tribune volgen. Ze zullen echter niet meegaan naar de top van de Oudenberg om het Visjesdrinken, de Krakelingenworp of de Tonnekensbrand bij te wonen.
Zoals ieder jaar met Krakelingenfeest zal de optocht traditionele scènes bevatten: de fanfares, de stadreuzen, de stadsnotabelen, de hoornblazers te paard, de vlaggen met de vier elementen: brood, wijn, vis, vuur, de vendelzwaaiers en de Keltische priesteressen en Druïdes. Deze traditionele elementen zullen worden afsloten door de Volksmuziekgroep Hexequatur. Daarna zullen de nieuwe thema’s die toegeschreven zijn aan ‘Negenhonderd vijftig jaar Stadkeure’ volgen. De tijdspanne van 1068 tot 2018, of het 950 jaar reilen en zeilen van Geraardsberegen, zal in 16 scènes worden uitgebeeld. Tijdens de stoet zullen er brochures worden uitgedeeld met algemene informatie over het feest. U kan hiermee ‘950 jaar Stadskeure’ volgen vanaf nummer 9 tot 24:
- Vrijheid! Libert é! Freiheit! Freedom! Libertad! Libertà ! .
- 950 jaar vrijheidskeure ( Bestaat uit 11 artikelen!)
- Frankische boerderij.
- Boudewijn VI, graaf van Vlaanderen, en zijn hofhouding.
- De heer van Boelare en de heer van Hunnegem.
- De stichting van de abdij door bisschop Manas (1096)
- Bekrachtiging en uitbreiding van de vrijheidskeure door graaf Filips van den Elzas (1190)
- Een stroper op de eigendom van de heer van Boelare
- Doortocht van het leger van Walter van Edingen (1381)
Gehavende bevolking
De heer van Boelare adviseert de heropbouw van de stadsmuren (1403)
Stadsmagistraat
Stadspoorten
- Brouwers discussi ëren over een vrijstelling van belastingen (15e eeuw)
- Dispuut tussen de stad en de abdij over de graanmolens (16e eeuw)
- Openbare verkoop van kerkgewaden van de abdij door de Franse revolutionairs (1792)
- Terugkeer van een Geraardsbergse delegatie uit Brussel met de Belgische vlag (1832)
- Persvrijheid (midden 19e eeuw)
- De jonge Lucien Mattart gidst de Franse generaal Lavigne-Delville naar het stadhuis (11 november 1918)
- Vrijheid en vrede (1968)
Daarna volgen weer traditionele fragmenten: met op de kop ‘Van winter naar lente’.
In de krakelingenstoet 2018 zullen heel prachtige taferelen door de stad trekken om het voor de toeschouwers zo boeiend mogelijk te maken! Het loont ‘meer dan ooit de moeite ‘ om op 25 februari in Geraardsbergen aanwezig te zijn. De rondgang start dit jaar uitzonderlijk om 14u40 en zoals steeds in de Hunnegemstraat! Iedereen wordt ook uitgenodigd om me naar de top van de Oudenberg stappen om 17u de krakelingenworp bij te wonen! Misschien vangt u wel de Gouden Krakeling 2018, een uniek juweel dat ieder jaar door de handen van een Geraardsbergse goudsmid gecre ëerd wordt. Vanaf 19u30 zal de volksmuziekgroep Hexequator u samen met een vuurkunstenaar, in de sfeer van de Tonnekensbrand brengen. Om 20u stipt wordt het grote lentevuur dan aangestoken; op dat moment wordt er op de Oudenberg ook een vuurpijl afgeschoten als startsignaal voor de Walmkebrand: een antwoord op de Tonnekensbrand vanuit negen Geraardsbergse deelgemeenten: Zarlardinge, Goeferdinge, Smeerebbe-Vloerzegem, Schendelbeke, Onkerzele, Grimminge, Idegem, Moerbeke en Viane! Ook in de buurtgemeenten Galmaarden, Deftinge (Lierde) en Parike (Brakel) wordt er een Walmkebrand aangestoken. – Uit goede bron ben ik te weten gekomen dat het krakelingencomit é, nu al hardop overlegt over Krakelingen 2019. —
Tekst, Karel De Pelsemaeker. Foto’s van databank Geraardsbergen en Kdp.
